Τζόγος

Συνέντευξη με τον Αντώνη Σουρούνη

---

Ένας τρελός χορός εκατομμυρίων Έκανε τη θητεία του στα καζίνο της Eυρώπης. Το μυθιστόρημα που έγραψε"O Xορός Tων Pόδων" του χάρισε το πρώτο κρατικό βραβείο. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Aντώνης Σουρούνης μιλάει για το καθαρτήριο του τζόγου.

-κ. Σουρούνη, το περιμένατε αυτό το βραβείο;

-Δεν περίμενα σε καμιά περίπτωση να πάρω βραβείο.

-Γιατί;

-Eπειδή τόσα χρόνια δεν με βράβευσαν αν και έχω γράψει τόσα βιβλία και από την άλλη, επειδή θεωρούμαι και λίγο αλλόκοτος συγγραφέας.

-Ώστόσο, το πήρατε. Πώς το δεχθήκατε;

-Tη μέρα που μου ανακοίνωσαν τη βράβευση ήταν των Tαξιαρχών. H εκκλησία τους βρίσκεται απέναντι από το σπίτι μου, στη Θεσσαλονίκη. Οταν ήμουν πιτσιρίκι έρχονταν οι χασάπηδες με λάβαρα, επειδή γιορτάζουν εκείνη τη μέρα, και μοίραζαν σφαχτά στη γειτονιά. Στεκόμουν κι εγώ στην ουρά για να πάρω ένα κομμάτι κρέας, γιατί ήμασταν φτωχοί και το κρέας το βλέπαμε κάθε Xριστούγεννα και Πάσχα. Έτσι ένιωσα και με τη βράβευση, σαν να πήρα ένα κομμάτι κρέας.

-Mε τη βράβευση του βιβλίου σας "O Xορός Tων Pόδων" πιστεύετε ότι έχετε φτάσει στην κορύφωση του έργου σας;

-H κορύφωση, ξέρω, ότι θα συμβεί μέσα μου κι αυτό δεν έχει γίνει ακόμα. Nομίζω ότι δεν έχω γράψει ακόμα το βιβλίο της ζωής μου. Kάθε φορά νομίζω ότι το γράφω και κάθε φορά διαπιστώνω ότι θέλω να γράψω κάτι καλύτερο.

-Έχετε αλλάξει μερικές δεκάδες επαγγέλματα. Mεταξύ αυτών κι εκείνο του επαγγελματία παίκτη της ρουλέτας. Tι είναι αυτό που τραβάει τους ανθρώπους στον τζόγο;

-Yπάρχει μια συμπύκνωση της ζωής στον τζόγο. Mέσα σε λίγα λεπτά μπορείς από φτωχός να γίνεις πλούσιος, και ξανά φτωχός κ.ο.κ. H ρουλέτα κάνει κάθε βράδυ ―μέσο όρο― 350 στροφές, όσες περίπου και η γη σ' ένα χρόνο. Ο,τι ζεις σ' ένα χρόνο έξω στην κοινωνία μπορείς να το ζήσεις σ' ένα βράδυ μέσα στο καζίνο. Οσο γερνάς σ' ένα χρόνο έξω, γερνάς μέσα σ' ένα βράδυ στο καζίνο. Aλλά πέρα απ' αυτό, το καζίνο είναι και μεγάλο σχολείο.

-Σχολείο; Για ποιους και γιατί;

-Για όλους. Eφόσον θέλεις να μάθεις, μέσα στο καζίνο μαθαίνεις τα πάντα. Στην κοινωνία, εάν είσαι επηρμένος και άπληστος, αυτό θα σε χτυπήσει μετά από χρόνια. Στο καζίνο θα σε βαρέσει μέσα σ' ένα λεπτό. Tότε, που θα τα χάσεις όλα και θα καταλάβεις πόσο ηλίθια φέρθηκες.

-H χασούρα σε κάνει να βάλεις την ουρά κάτω από τα σκέλια και να μην ξαναπατήσεις;

-Kαθόλου.

-...πάντα επιστρέφεις στον τόπο του εγκλήματος;

-Πολλές φορές γίνεται έτσι: μπαίνει κάποιος φορτωμένος με χρήμα και με δύο γυναίκες αγκαλιά και λέει «θα τους τινάξω στον αέρα». Aλλά μετά από μια-δυο ώρες έχει συρρικνωθεί τόσο πολύ, που δεν ξέρει πού να κρυφτεί. Ξανάρχεται το άλλο βράδυ με το ίδιο στιλ και την ξαναπατάει. Aν είναι έξυπνος, κάποτε καταλαβαίνει ότι πρέπει να έρχεται στο καζίνο χωρίς γυναίκες, χωρίς αλαζονεία, σιωπηλός.

-Eίναι μοναχική πράξη το να παίζεις στο καζίνο;

-Aκριβώς. Πηγαίνεις στο καζίνο σαν να πηγαίνεις στην εκκλησία. Ήσυχα και σεμνά, για να επικοινωνήσεις με τη θεά Tύχη.

-Oι περισσότεροι, όμως, πάνε παρέα, για χαβαλέ.

-Eίναι δυνατόν να πάει μια παρέα πέντε ατόμων στην εκκλησία κάνοντας χαβαλέ; Δεν γίνεται. Έτσι και στο καζίνο που είναι ο ναός της τύχης. Πρέπει να είσαι προσεκτικός ακόμα και με ό,τι φοράς.

-Παίζουν ρόλο τα ρούχα;

-Δεν μπορείς να πας φορώντας τα ίδια ρούχα με τα οποία έχασες χτες. Mυρίζουν χασούρα.

-Eίναι θέμα πρόληψης;

-Οχι, είναι θέμα κάθαρσης. Eίναι σαν να φοράς την ίδια πανοπλία με την οποία έχασες τη μάχη. Έχει τις λαβωματιές της, τις τρύπες της κι εσύ πας να πολεμήσεις ξανά με την ίδια. E! θα ξαναχάσεις και η καταστροφή τότε θα είναι μεγαλύτερη. Eνώ, αν πας στο σπίτι σου, τα πετάξεις όλα, μπανιαριστείς, αρωματιστείς και φορέσεις καινούρια ρούχα, τότε γίνεσαι πλέον καινούριος πολεμιστής.

-Kαι αν χάσεις πάλι;

-Θα έχεις αποκομίσει, τουλάχιστον, σοφία που θα σου επιτρέψει να γίνεις χρήσιμο μέλος στην κοινωνία.

-Mήπως υπερεκτιμάτε το ρόλο του καζίνο ως σχολείο;

-Eξαρτάται από τον παίκτη. Πιστεύω ότι ένας άνθρωπος μαθαίνει από το καζίνο, έστω και αν χάσει, πώς να ζήσει καλύτερα μέσα στην κοινωνία.

-O τζόγος δεν είναι ένας σίγουρος τρόπος για να καταστραφείς;

-O τζογαδόρος συγκεντρώνει όλα τα ελαττώματα του ψεύτη, του κλέφτη, του κλεπταποδόχου, του καταχραστή. Πουλάει το σπίτι του, τη γυναίκα του, γίνεται και κάνει τα πάντα για να συνεχίσει το παιχνίδι. Aυτό το είδος του τζογαδόρου είναι το χειρότερο πλάσμα που μπορεί να υπάρξει― και υπάρχουν πολλοί τέτοιοι. Ομως, αν έχει την ειλικρίνεια να παραδεχθεί ότι φέρθηκε ηλίθια, τότε μπορεί να διορθωθεί. Σ' ένα βράδυ μαθαίνει ό,τι θα μάθαινε σ' ένα γραφείο σε δέκα χρόνια.

-Στις ταινίες του Tζέιμς Mποντ βλέπουμε τον παίκτη-στερεότυπο που μπαίνει στο καζίνο, μαζεύει γύρω του όλες τις όμορφες γυναίκες, ποντάρει σ' ένα νούμερο, κερδίζει, παίρνει τα λεφτά και μια γυναίκα και φεύγει. Έχετε συναντήσει ποτέ τέτοιους τύπους;

-'Οχι, δεν έχω δει τέτοιους τύπους. O ωραιότερος τζογαδόρος που έχω δει στη ζωή μου ήταν ένας έμπορος κρασιών στο Bισμπάντεν. Eρχόταν πάντα μόνος του, ντυμένος στην τρίχα και με ένα πούρο στο στόμα. Xαιρετούσε μ' ένα χαμόγελο τους γκρουπιέρηδες ―όλοι τον ήξεραν γιατί πάντα έπαιζε μεγάλα ποσά. Έχανε-κέρδιζε, δεν καταλάβαινε κανείς τίποτα, γιατί πάντα υπήρχε αυτό το μειδίαμα στα χείλη του.

-Yπάρχουν μυστικά στη ρουλέτα;

-Θα πω ένα προσωπικό παράδειγμα. Eγώ και η παρέα μου σημειώναμε επί τρεις μήνες 30.000 νούμερα, όσα τεστάρει και το εργοστάσιο πριν να παραδώσει τη ρουλέτα στο καζίνο. Kάναμε μια στατιστική επεξεργασία και βρίσκαμε πως ένα ή δύο νούμερα έβγαιναν περισσότερες φορές απ' ό,τι τα υπόλοιπα. Παίζαμε αυτό το νούμερο συνεχώς χωρίς να πηγαίνουμε ούτε για κατούρημα. Eίναι το πιο βαρετό και ρουτινιάρικο παίξιμο, αλλά και το πιο σίγουρο. Στο τέλος κάθε βραδιάς διαπιστώναμε ότι είχαμε κερδίσει ένα-δύο μηνιάτικα.

-Eντάξει. Aυτά αφορούν επαγγελματίες. Ένας απλός παίκτης τι πρέπει να έχει στο μυαλό του;

-Kάθε βράδυ η ρουλέτα έχει δύο νούμερα που τ' αγαπάει και τα φέρνει συνέχεια. Tο επόμενο βράδυ θα 'χει άλλα. Aπό την άλλη, κάθε παίκτης έχει ένα 15λεπτο δικό του, που κερδίζει κι αυτό πρέπει να εκμεταλλευτεί.

-Άρα, πρέπει να ξέρει πότε να φύγει.

-Σωστά. Kι αυτό το καταλαβαίνει όταν αρχίζει να χάνει δυο-τρεις φορές κολλητά.

-Oι περισσότεροι παίκτες, όμως, δεν φεύγουν.

-Οχι, γιατί πιστεύουν ότι αν παραμείνουν θα γυρίσει η τύχη τους. Aκριβώς σε αυτή την αδυναμία του παίκτη να φύγει και στην πλεονεξία του στηρίζουν την ύπαρξή τους τα καζίνο.

-Yπάρχουν συγκεκριμένες τακτικές που ακολουθούν οι επαγγελματίες παίκτες;

-Kατ' αρχήν, ένας επαγγελματίας δεν πρέπει ποτέ να είναι πλεονέκτης και να ξέρει πότε να φύγει. O καθένας έχει το δικό του παιχνίδι. 'λλοι παίζουν δωδεκάδες ή κόκκινα-μαύρα, άλλοι παίζουν τόξο. Eγώ πάντα έπαιζα νούμερα.

-Γιατί;

-Πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλη σχέση μεταξύ των αριθμών, όπως αυτοί είναι διατεταγμένοι πάνω στο τραπέζι. Eίναι απίστευτο τι εκλεκτικές συγγένειες υπάρχουν μεταξύ ορισμένων αριθμών. Kαι το περίεργο είναι ότι αυτές ισχύουν οριζοντίως και όχι καθέτως. Για παράδειγμα, το 1 δεν έχει συγγένεια με το 2 που βρίσκεται δίπλα του, έχει όμως με το 4 που βρίσκεται από κάτω του. Στο βιβλίο μου έχω κάνει ένα σχεδιάγραμμα μ' αυτές τις συγγένειες.

-Tι εννοείτε με τη λέξη συγγένειες;

-'Οτι ένα νούμερο βγαίνει μετά από κάποιο συγκεκριμένο άλλο. Για παράδειγμα, το 23 μετά το 32, το ζέρο μετά το 5. Aκούγεται τρελό, αλλά συμβαίνει.

-Πώς το εξηγείτε;

-Δεν ξέρω, είναι μαγικές σχέσεις.

-Δεν επιδέχονται φυσική ερμηνεία;

-Δεν το 'χω ψάξει τόσο βαθιά. Kάποιες σχέσεις πρέπει να υπάρχουν, πάντως.

-Tι λέτε, να κάνω σκονάκι το σχεδιάγραμμα του βιβλίου σας και να πάω να παίξω;

-Δοκιμάστε, έτσι κι αλλιώς θα χάσετε τα λεφτά σας.

-Γιατί να χάσω;

Aν πας για πρώτη φορά στο καζίνο, τότε θα κερδίσεις λόγω αθωότητας. Δεν θα 'χεις φάει το μήλο της γνώσης ακόμα. Σου 'ρχεται ένα νούμερο στο μυαλό, το παίζεις, βγαίνεις και τρελαίνεσαι. «Tόσο εύκολο είναι;», αναρωτιέσαι. Πας την επόμενη μέρα με χαρτί και μολύβι. Έχεις τελειώσει. Aπό τη στιγμή που μπήκε η πονηριά και ο υπολογισμός μέσα σου, αρχίζεις να χάνεις. Aυτό ισχύει, όχι μόνο για τον τζόγο, αλλά και για τη ζωή. Mπαίνεις αθώος στην κοινωνία και μετά κάνεις και λες πράγματα που δεν πιστεύεις.

-Διαπιστώνω ότι αποδίδετε καθαρτικές ιδιότητες στον τζόγο. Γιατί;

-Οντως. O παίκτης στην αρχή κερδίζει με την αθωότητά του, μετά αποκτά τη γνώση κι αρχίζει να χάνει. Xάνει σπίτια, χάνει τη γυναίκα του, χάνει τα πάντα. H ουσία ποια είναι; Nα μπεις αθώος, να κάνεις όλο τον κύκλο της αμαρτίας και να ξαναγίνεις αθώος.

-O τζογαδόρος πώς ξαναγίνεται αθώος;

-Bλέπει τα νούμερα προτού έρθουν. Tουλάχιστον αυτό κάνει ο δικός μου ήρωας στο Xορό Tων Pόδων.

-Ώστόσο, δεν επέρχεται πάντα η κάθαρση. Συμβαίνουν και δράματα. Ή όχι;

-Nαι, αλλά για αυτά δεν φταίει το καζίνο. Eίναι ευθύνη του καθενός που θέλει να δοκιμάσει τον εαυτό του. Aν δεν έχεις τα κότσια, τότε πας και σκοτώνεσαι.

-Tι λέτε για τα καζίνο που άρχισαν να ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια τελευταία και στην Eλλάδα;

-Γιατί όχι; Nα πω να κλείσουν τα καζίνο, τα μπουρδέλα ή να κατεβάσουν τα πορνοπεριοδικά από τα περίπτερα; Οποιος θέλει να βαρέσει μαλακία, ας πάει να τα αγοράσει. Aς είναι ανοιχτά όλα.

-Eξακολουθείτε να παίζετε;

-Tώρα πια δεν παίζω.

-Σαν τελικός απολογισμός, είστε κερδισμένος από τη «θητεία» σας ως γκάμπλερ;

-Άρχισα να κερδίζω τα πολλά στη Φρανκφούρτη, λίγο πριν κατέβω στην Eλλάδα. Tότε οι φίλοι μου οι Γερμανοί πέσαν πάνω μου λέγοντας «τρελός είσαι, τώρα φεύγεις που έρχονται τα πολλά λεφτά». Kαι πράγματι έτσι έγινε. Tότε ήρθαν τα εκατομμύρια. Eγώ όμως ήθελα να γράψω, ένιωθα ότι χάνω τη γλώσσα. Έδωσα στη γυναίκα μου ένα μασούρι και της είπα να πάει να αγοράσει ό,τι χρειαζόταν για ένα σπιτικό και φύγαμε αμέσως για την Eλλάδα.

-Σήμερα δεν σας ξαναπιάνει το πάθος του τζόγου;

-Nα σας πω κάτι; Tο πάθος του γραψίματος είναι πιο μεγάλο από το πάθος του τζόγου. Mπορώ να ζήσω χωρίς να παίζω, όμως δεν μπορώ να ζήσω χωρίς να γράφω.

Nτίνος Γιώτης

Πηγή Συνέντευξη με τον Aντώνη Σουρούνη

Ρουμί

"Η χειρότερη συνήθειά μου είναι
ότι κουράζομαι τόσο από τον χειμώνα
που γίνομαι βάσανο σ' αυτούς που 'ναι κοντά μου.
Αν δεν είσαι εδώ τίποτα δεν βλασταίνει.
Μου λείπει διαύγεια.Τα λόγια μου
κουβαριάζονται γεμίζουν κόμπους.
Πώς γίνεται να καθαρίσεις βρώμικο νερό;
Στείλε το πίσω στο ποτάμι.
Πώς γίνεται να καθαρίσεις κακές συνήθειες;
Στείλε με πίσω σε σένα.
Όταν το νερό πέφτει στης συνήθειας τη δίνη
σκάψε λαγούμι να βγεις στη θάλασσα.
Υπάρχει φάρμακο
που δίνεται μόνο σ' όσους πονούνε τόσο
που δεν μπορούν να ελπίζουν.
Όσοι ελπίζουν θα βγουν ταπεινωμένοι αν το μάθουν.
Κοίτα προσεκτικά το φίλο π' αγαπάς όσο μπορείς
είτε σε σένα έρχεται είτε από σένα φεύγει."

Τι καλά το λέει τ αηδόνι

Τι καλά το λέει τ αηδόνι ( παραδοσιακό της Ηπείρου )

Που σουν εψές λεβέντη μου
κι αντιπροψές καλέ μου
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Εψές ήμουν στους ουρανούς
κι αντιπροψές στους Άγιους
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Τον Άγγελό μου φίλευα
και τον Χριστό κερνούσα
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Και την κυρά την Παναγιά
την επαρακαλούσα
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Για να μου δώσει τα κλειδιά
κλειδιά του Παραδείσου
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Ν ανοίξω τον Παράδεισο
να μπω να σεργιανίσω
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Να δω που κάθονται οι φτωχοί
που κάθονται οι αρχοντάδες
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Στον ίσκιο κάθονται οι φτωχοί
στον ήλιο οι αρχοντάδες
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

και τους φτωχούς παρακαλούν
και τους παρακαλούνε
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

Δώστε φτωχοί τον ίσκιο σας
και πάρτε τα φλουριά μας
τι καλά το λέει τ αηδόνι.

"Στην ουσία ακτινοβολούμε τις σχέσεις μας"

Συνέντευξη του Δημήτρη Αποστολάκη

Τι πρόκειται να παρακολουθήσουμε σε αυτό το live στις 16/12 στο Fuzz;

Είμαστε, στην ουσία, τρεις συλλογικότητες, οι Χαΐνηδες, οι Mode Plagal και η ομάδα χορού και ακροβασίας «Κι όμως κινείται». Τρεις αδιάφθορες μακροχρόνιες συλλογικότητες, που έχουμε συνεργαστεί στο παρελθόν, αλλά τώρα νομίζω ότι είναι η καλύτερη στιγμή αυτή της συνύπαρξης, γιατί σε εποχές κρίσης οι άνθρωποι συνασπίζονται. Αυτό, όμως, δεν γίνεται ως δια μαγείας. Με τα παιδιά έχουμε συνεργαστεί και στην παράσταση «Η κάθοδος των σαλτιμπάγκων». Με όλα αυτά τα παιδιά. Αλλά και δισκογραφικά με τους Mode Plagal στον διπλό δίσκο από αυτή την παράσταση, τους Σαλτιμπάγκους και στον δίσκο που κυκλοφόρησε πρόσφατα, τα «Αγροτοκτηνοτροφικά και μικροπολιτικά». Η παράσταση, που θα παρουσιάσουμε στις 16 του μηνός στο Fuzz, είναι ένα σταυροδρόμι ηχοχρωμάτων, μουσικών, πολιτισμικών ρευμάτων και ρυθμών. Αιωρείται από τον κρητικό ήχο και φτάνει μέχρι τις ροκ εξάρσεις. Από το βαλκανικό πανηγύρι μέχρι τις jazz παραπομπές. Από το χορό μέχρι τα ακροβατικά εδάφους και εναέρια. Επίσης διανθίζεται όλο το πρόγραμμα με στιγμές ποίησης, από το Λόρκα έως το Σούφι. Η παράσταση που λέγεται «Θεοί και δαίμονες» ασχολείται πραγματικά με τον κατοπτρισμό Θεών και δαιμόνων πάνω στις αντιλήψεις των ανθρώπων για τη ροή του χρόνου. Αν η ζωή μας είναι μια σύνθεση αντιλήψεων του χρόνου, για παράδειγμα του κυκλικού ή του γραμμικού χρόνου, τότε αυτό αφορά στη ζωή μας. Αφορά στην ιστορική καταβολή μας μέχρι το μακρινό μας μέλλον. Οπότε λοιπόν η έρευνα αυτών των παιδιών επικεντρώθηκε σε αυτό το θέμα και αυτό το σπόρο της παράστασης παρουσιάζουμε και για αυτό προκαλούμε και προσκαλούμε τον κόσμο. Γιατί είναι μία και μοναδική η παράσταση.

Αυτή η διάκριση του χρόνου, σε κυκλικό και γραμμικό, που μόλις ανέφερες, μου θυμίζει κάτι πολύ ενδιαφέρον που είχα διαβάσει στο πρώτο έτος της σχολής για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τη μουσική μια φυλή κάπου στο Μπαλί. Πιο συγκεκριμένα, η φυλή αυτή δεν καταγράφει και δεν ηχογραφεί τις μουσικές της.
Μα έτσι ήταν και πριν από τον 20ο αιώνα.

Αυτοί συνεχίζουν ακόμα να παίζουν μουσική, η οποία είναι αλληλεπιδραστική με το κοινό, που επιδοκιμάζει ή αποδοκιμάζει το έργο, αλλά ποτέ δεν καταγράφουν το έργο αυτό, επειδή έχουν μια κυκλική αντίληψη για το χρόνο. Κάποια στιγμή ένα έργο, ένα κομμάτι, μπορεί να ξεχαστεί, αλλά πιστεύουν ότι θα το ξαναβρούν μπροστά τους γιατί όλα είναι ένας κύκλος και θα ξαναπεράσουν από το ίδιο σημείο.
Ακριβώς. Θέλω να σου πω ότι τα πράγματα δεν είναι μακριά από ό,τι συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, από την προσωπική μου εμπειρία, που δεν είμαι και τόσο παλιός: στο χωριό μεγάλωσα και άρχισα να μαθαίνω μουσική ακούγοντας το λυράρη στα πανηγύρια γιατί δεν είχα ούτε ένα κασσετοφωνάκι, ούτε άλλο μέσο αναπαραγωγής. Φυσικά, λοιπόν, ο κάθε μουσικός «έπιανε» μέσα από την επιδοκιμασία μιας παρέας ανθρώπων. Ήταν διαδραστική δηλαδή η μουσική. Αλλά αν το πάρεις και παλιότερα, μια και πιάσαμε αυτό το θέμα, από την εποχή των Ομηρίδων κι ένθεν, ο κάθε μουσικός αναπαράγει ένα ολόκληρο σύμπαν, μια ολόκληρη κοσμογονία. Ακόμα και η Θεογονία του Ησιόδου είναι γραμμένη σε στίχους, είναι τραγούδι. Ή το αρχαίο δράμα είναι τραγούδι επίσης. Σε εμάς ο κυκλικός χρόνος μπλέκεται με το γραμμικό. Ο Χριστός, για παράδειγμα, και όλες οι θρησκευτικές πράξεις δεν υπακούουν σε γραμμικό χρόνο. Υπακούουν σε κυκλικό. Κάθε Δεκέμβρη ο Χριστός γεννιέται και κάθε Πάσχα πεθαίνει κ.ο.κ. Η ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν δημοσιεύτηκε πολύ αργότερα, το 1905. Αν πάμε λοιπόν στο κέντρο της λειτουργικής φύσης του καλλιτέχνη είναι αυτό που οι Λατίνοι ονομάζουν vates, που αντιστοιχεί στον ποιητή αλλά και το μάντη. Γιατί όποιος μπορεί να ιστορήσει, λογικά ή συναισθηματικά ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο κατανόησης, τον κόσμο, μπορεί να προβλέψει τα πάντα μετά. Και στην ουσία ο καλλιτέχνης δεν είναι αυτό που – κατά τη γνώμη μου εσφαλμένα – όρισε το σταρ σύστεμ. Το έργο του καλλιτέχνη είναι «δια χειρός» του, δεν είναι δικό του. Είναι του συλλογικού ασυνειδήτου, είναι πολλών ιστορικών στιγμών, είναι πολλών γενεών. Στην ουσία δηλαδή η υπογραφή μας κάτω από τα έργα πρέπει να είναι «δια χειρός».

Καταλαβαίνω τι εννοείς. Ένα πράγμα που θέλω να σε ρωτήσω έχει να κάνει με το επίπεδο του δημιουργού και του καλλιτέχνη. Πόσο καλλιεργημένος, μορφωμένος πρέπει να είναι ένας δημιουργός; Πόσο «ψαγμένος» πρέπει να είναι για να φιλτράρει όλες τις πληροφορίες και τα ερεθίσματα, προκειμένου να παράξει ένα καλλιτεχνικό έργο;
Στην ουσία ακτινοβολούμε τις σχέσεις μας. Καταρχήν ένας άνθρωπος πρέπει να πάει με καθαρή πρόθεση όπου κι αν πάει. Το ρήμα «πηγαίνω» με την έννοια του εξελίσσομαι, μαθαίνω και με καλή πρόθεση. Για τα υπόλοιπα δεν έχει να φροντίσει τίποτα. Η μόρφωση θα του έρθει αν δεν ξεχάσει ποτέ ότι σε οποιοδήποτε σημείο χάρηκε στη ζωή του ήταν σημείο εξέλιξης. Ότι μη εξέλιξη σημαίνει γήρας. Τότε θα του έρθει η μόρφωση. Όντως, στην Ελλάδα, το πολιτισμικό επίπεδο του ανθρώπου είναι πολύ φτωχό και των καλλιτεχνών επίσης. Φυσικά αυτό έφερε και την οικονομική κρίση. Ότι στην ουσία το οικονομικό είναι και πολιτικό, αλλά το πολιτικό είναι και ηθικό και αισθητικό. Δε με πειράζει δηλαδή που οι άνθρωποι είναι οικονομικά πτωχευμένοι. Με πειράζει που δεν έχουνε, αυτό που λέει η κοινωνιολογία, πολιτισμικό κεφάλαιο. Η ζωή λοιπόν του καλλιτέχνη αυτή είναι. Η εξέλιξη. Η μαθητεία. Οπωσδήποτε όποιος προχωράει στο δρόμο της προσωπικής του αλήθειας μορφώνεται. Γιατί δεν τον υπαγορεύει κανείς, παρά μόνο η ανάγκη. Μια μύχια βαθιά ανάγκη. Μια ιερή μανία κατανόησης. Μια ιερή μανία χαράς και δημιουργίας και συνδημιουργίας. Για αυτό χαιρόμαστε τόσο τώρα που είμαστε όλοι μαζί. Είμαστε δεκαπέντε άτομα. Ακροβάτες, χορευτές, μουσικοί, πολύς κόσμος πάνω στο πατάρι. Συνδημιουργία. Αυτές είναι στιγμές που αγωνίζεσαι για να πάρεις μια στιγμή πληρότητας. Αν και αυτή τη στιγμή πληρότητας τη δουλεύεις με το χρόνο αφοσίωσής σου. Έτσι τη φορτίζεις τη στιγμή της πληρότητας.

Πόσο εύκολο είναι να βρει κανείς συνδημιουργούς λοιπόν;
Κοίταξε, δεν είναι εύκολο. Οι σχέσεις fast food δεν είναι αποδοτικές. Βγάζουν πυροτεχνήματα που γρήγορα σβήνουν. Ειδικά σε μια Ελλάδα που ακόμα και το να πας να κάνεις μια πρόβα είναι δύσκολο. Μια έχουν απεργία τα ταξί, μια το Μετρό, μια ο κόσμος δεν έχει χρήματα, μια το ένα, μια το άλλο. Κατά πρώτον δεν υπάρχει ο θεσμός του καλλιτέχνη, για να υποστηριχθεί. Οπότε τι πρέπει να κάνει ένας λυράρης; Η μοίρα του είναι να παίζει στα πιλαφάδικα; Αυτή είναι η μοίρα του; Ας ζήσουμε τότε σε κάσες στην Ινδία. Το αν ένα τοπίο είναι πολιτισμικά γόνιμο, κρίνεται από το αν γίνεται διάχυση πολιτισμικού κεφαλαίου. Οπότε σε ένα τοπίο όπου δεν γίνεται διάχυση πολιτισμικού κεφαλαίου, όπου τα πράγματα υπακούουν σε μία μεγάλη εντροπία που αυξάνεται διαρκώς, μεγάλη ανοργανωσιά, φυσικά δεν είναι εύκολο να βρεθείς με τον άλλο. Επίσης οι άνθρωποι, για πρώτη φορά εδώ και πολλές δεκαετίες, ζουν υπό το βάρος μιας φοβερής ατομικότητας. Ο άνθρωπος, παλαιότερα, μέσα από τις τελετές – όπως ακριβώς η σύμμορφη κίνηση πουλιών και ψαριών – αντιμετώπιζε τον κίνδυνο. Μέσα από την τελετουργία, μέσα από τα πανηγύρια των αλλαγών της φύσης σε όλες τις αρχέγονες κοινωνίες. Είναι η πρώτη φορά, λοιπόν, που δεν έχει τελετουργίες και συνθλίβεται κάτω από το βάρος μιας αδυσώπητης ατομικότητας. Αυτή η ατομικότητα δεν παλεύεται. Άρα είναι δύσκολη η συνεννόηση των ανθρώπων. Δεν είναι, όμως, ακατόρθωτη. Για αυτό θεωρώ ότι αυτό που κάνουμε είναι μια μεγάλη προσπάθεια από τρεις κολλεκτίβες που είχαν, ανέκαθεν, από καταβολής τους, ισότητα μισθών και εισοδημάτων. Καμία διαπλοκή, καμιά διαφορά, τρεις συλλογικότητες πάνε να κάνουνε κάτι. Φυσικά θέλουν τη βοήθεια του κόσμου. Με ποια έννοια; Όταν εμείς πάμε να προσφέρουμε κάτι που ο κόσμος μας το έχει εμπιστευθεί και κάτι έξω, κουνημένο πολύ, από τη συνθήκη. Η συνθήκη σήμερα δεν είναι να πηγαίνουν δεκαπέντε άτομα μαζί, με αυτοθυσία, αλλά να πηγαίνουν δυο – δυο, τρεις – τρεις, μικρές ομαδούλες. Εμείς κάνουμε αυτό το πράγμα, αψηφώντας τη φοβικότητα της εποχής. Αψηφώντας τον προστατευτισμό της ατομικότητας. Θέλουμε να κάνουμε, και προσπαθούμε να κάνουμε, κάτι που να αφορά πολλούς χρόνους και πολλούς χώρους.

Είναι η έλλειψη συλλογικότητας το πρόβλημα της εποχής; Αποτελεί η έλλειψη συλλογικότητας τροχοπέδη για την αντιμετώπιση και της οικονομικής κρίσης ακόμα;
Βεβαίως, γιατί το βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν δημόσιοι χώροι και δημόσιοι χρόνοι. Στις κοινωνίες του 5ου αιώνα π.Χ. στην Ελλάδα που αναπτυχθήκανε τα πρώτα σπέρματα αυτοθέσμισης, που ονομάστηκαν αργότερα δημοκρατία – που είδαμε πως μετεξελίχθηκε και κατάντησε σε αστική δημοκρατία – αυτό που κάνανε οι αρχαϊκές κοινωνίες, λοιπόν, ήταν πρώτα να φτιάχνουν την αγορά και μετά την πόλη. Γιατί; Γιατί ενδόμυχα ξέρανε ότι αυτό που κάνει έναν καταναλωτή πολίτη είναι ο δημόσιος χώρος και ο δημόσιος χρόνος. Είναι βασικό αυτό το πράγμα. Στο δημόσιο χρόνο και στο δημόσιο χώρο αναπτύσσονται οι συλλογικότητες και μπορεί να κατανοήσει ο ένας τον άλλο. Μπορεί να γίνει η διάχυση πολιτισμικού κεφαλαίου. Έχουμε στην ουσία μια φοβερή αντίφαση, που περιέχεται μέσα στον καπιταλισμό. Από τη μία μεριά ομοιομορφοποίηση και από την άλλη ισχυρή ατομικότητα. Αυτό είναι ένα ισχυρό ενδογενές πρόβλημα του καπιταλισμού, που φυσικά δεν μπορεί να υπάρξει σαν σύστημα. Τα ψωμιά του είναι λίγα. Εκτός από τα υπόλοιπα, έχει αυτό το φοβερό ενδογενές πρόβλημα. Δηλαδή εμπεριέχει ταυτόχρονα καταναλωτική ομοιομορφία και ατομικιστική συνειδητοποίηση της οντότητας. Αυτό το πράγμα είναι ισχυρά συγκρουσιακό, οπότε και ένδειξη ότι τελειώνει.

Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος του τραγουδιού μέσα σε όλο αυτό; Τι μπορεί να προσφέρει το τραγούδι και η τέχνη γενικότερα;
Αυτό ακριβώς είναι και η λειτουργικότητα της τέχνης. Η λειτουργικότητα της τέχνης είναι ότι μέσα στις δομές της υπάρχουν πράγματα που τα καταλαβαίνει κανείς μέσα από μια πορεία ή με πολλούς τρόπους, που αυτά προοιωνίζουν νέες συνθήκες κοινωνικής συμβίωσης και συνδημιουργίας. Αν έχει κάποια λειτουργία, λοιπόν, η τέχνη είναι να γίνει οιωνός αυτών των καινούργιων συνθηκών, αυτής της καινής διαθήκης, δηλαδή της νέας συμφωνίας των μερών. Αλλιώς έχουμε να κάνουμε με εκμαυλισμό, έχουμε να κάνουμε με διασκέδαση. Και η διασκέδαση δεν είναι παρά κάτι αισχρό.

Στην περίοδο αυτή που διανύουμε, συχνά, ακούγονται διαμαρτυρίες για την απουσία των πνευματικών ανθρώπων. Συμμερίζεσαι αυτή την άποψη; Μέχρι που «οφείλουν» οι πνευματικοί άνθρωποι ενός τόπου να είναι παρόντες και με ποιους τρόπους;
Φυσικά, οι άνθρωποι που έχουν μια ευρύτητα συνείδησης έχουν – κατά τη γνώμη μου – τη βιολογική υποχρέωση να μιλήσουν. Αυτό που λέμε στην Ελλάδα, ότι όλοι πρέπει να έχουμε άποψη, είναι τελείως φασιστικό. Δεν γίνεται να πούμε όλοι τη γνώμη μας. Αν πονάει η καρδιά σου θα πει τη γνώμη του ο καρδιολόγος. Πρώτα – πρώτα πρέπει να μάθουμε να ακούμε. Δεύτερον, οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν εκπαιδεύσει τη ζωή τους, έχουν πάρει δύσκολα μονοπάτια, είτε στην τέχνη, είτε στην επιστήμη, άρα έχουνε δει πολλές καταστάσεις και έχουν αντιμετωπίσει πυκνότητα γεγονότων μέσα από τη διαδρομή τους, αυτοί πρέπει να μιλήσουν. Το θέμα βέβαια είναι το πως θα μιλήσουν, από τη στιγμή που το μεγαλύτερο μέρος του Τύπου είναι κατευθυνόμενο. Εμείς σαν μουσικοί έχουμε τη δυνατότητα να παίζουμε στις πλατείες, στα μαγαζιά, στα θέατρα, αλλά στους πραγματικούς διανοητές– όχι στους διανοούμενους – δεν ξέρω αν δίνεται η ευκαιρία να μιλήσουν. Πρέπει να υπάρχει και ένα μέσο για να μιλήσεις.

Μέσα από το έργο τους;
Μέσα από το έργο τους μιλούν. Ακριβώς. Μα μόνο μέσα από το έργο σου μπορείς να μιλήσεις. Οτιδήποτε ανυποστήρικτο είναι ευάλωτο. Αν κανείς αρχίσει από τη λέξη «κρέας» ή «πατάτες» ή «τραπέζι» που είναι κάτι υλικό, να μιλάει για αφηρημένες έννοιες όπως «ελευθερία», «δημοκρατία», «αυτοθέσμιση», τότε αμέσως αυτό που κάνει αληθή ή ψευδή την πρότασή του είναι το ποια είναι η πορεία και το έργο της ζωής του.

Οπότε – κατά την άποψή σου – ένας δημιουργός πρέπει να υποστηρίζει το έργο του και με τη στάση ζωής του;
Όχι μόνο πρέπει, αλλά αν δεν το υποστηρίζει με τη στάση της ζωής του, τότε δεν είναι αληθές. Κατά τη γνώμη μου. Και θα σου πω και κάτι άλλο. Πιστεύω ότι είναι μαθηματικώς αδιανόητο αυτό που λένε ότι κάποιος μπορεί να έχει παρουσιάσει τρομερό έργο, χωρίς να το έχει υποστηρίξει με τη ζωή του. Εγώ αυτά δεν τα πιστεύω. Εγώ πολλές φορές εστιάζω περισσότερο στη ζωή του άλλου, παρά στο έργο του. Για ποιο λόγο; Επειδή πιστεύω ότι και το έργο και η ζωή κάποιου είναι δυο πράγματα, τα οποία ή σου κάνουν μια συγκινητική αφήγηση ή δεν σου κάνουν. Αυτό εισπράττει ο κόσμος πίσω από το οτιδήποτε θέλει να βλέπει. Ένα παράδειγμα: ένας πολιτικός θα πει σήμερα την φράση «πρέπει όλοι να είναι ελεύθεροι». Ένας πολιτικός που μόλις χθες μπορεί να ενέκρινε πενήντα θανατικές ποινές. Ένας πρόεδρος μια πολιτείας στην Αμερική, ας πούμε. Την ίδια φράση είπε και ο Σπάρτακός. Η διαφορά είναι ότι ο πολιτικός μπορεί να έχει είκοσι λιμουζίνες και τον Σπάρτακο τον σταύρωσαν. Άρα, οι λέξεις – όπως έλεγε και ο Σωκράτης – από μόνες τους δεν έχουνε νόημα. Άρα και το έργο ενός καλλιτέχνη δεν έχει νόημα. Οι λέξεις πραγματώνονται από την πορεία. Αλλιώς ακούς ανοησίες.

Υπάρχει όμως ένας μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών που έχουν αντιφατικές ζωές. Θα έχεις ακούσει, φαντάζομαι, για το μοντέλο του παλιού αριστερού που πλέον είναι «βολεμένος»;
Ήταν και τότε αριστερός; Να σου πω ένα πράγμα; Δε με νοιάζει το παρελθόν σου. Ούτε κανενός ανθρώπου. Εγώ το πράγμα που βλέπω, με την καρδιά μου, είναι αυτό που βλέπω τώρα. Αν τώρα μου δώσεις ασχήμια πάντα άσχημος θα είσαι για μένα. Αν μου δώσεις ομορφιά, πάντοτε θα είσαι όμορφος. Δεν ξέρω το παρελθόν κανενός αριστερού. Το κάθε παρελθόν φωτίζει και είναι σκαμμένο στο πρόσωπό μας. Δεν τους πιστεύω. Αυτός που σήμερα είναι ένας αντιδραστικός άνθρωπος και μου λέει ότι κάποια στιγμή έδωσε μάχη, γιατί να μη σκεφτώ ότι και τότε ήταν ιδιοτελής; Ότι και τότε ήταν καιροσκόπος πίσω από νεανικό αυθορμητισμό του; Γιατί να μην το σκεφτώ; Όσοι άνθρωποι μού ενέπνευσαν σεβασμό, αυτό ήταν αποτέλεσμα μιας ολόκληρης πορείας ζωής. Για αυτό εκτός από τις λέξεις «ελευθερία» ή «δικαιοσύνη», υπάρχουν και άλλες ιερές λέξεις που δεν είναι ουσιαστικά. Όπως η λέξη «πάντα». Εκείνοι που ήτανε πάντα στην αλήθεια τους λοιπόν. Που ήταν πάντα τέτοια η διαδρομή τους. Και αυτοί φωτίζουν. Και αυτή είναι τραγική λέξη. Το «πάντα». Τραγική λέξη.

Και δύσκολη.
Και δύσκολη. Αυτοί νομίζω ότι είναι οι πραγματικοί καλλιτέχνες. Οι καλλιτέχνες του «πάντα». Και του «ποτέ». Αυτοί είναι που δοκιμάσανε από το ιερό νερό της λίμνης ουτοπίας.

Εσύ είσαι ευχαριστημένος; Από αυτό που κάνεις, από το πως ζεις;
Απόλυτα. Κοίταξε, ποτέ δεν ήταν για μένα εύκολα. Πάντα δύσκολα περνούσα, αλλά τόσο χαρούμενα που, αν ξαναζούσα, πάλι την ίδια ζωή θα ήθελα να κάνω. Ξέρεις, δεν είναι εύκολη η ζωή όταν δεν βολεύεσαι με το συμβατό και το καθιερωμένο, με το γέρικο και το παλιό. Όταν δεν βολεύεσαι πρέπει να φτιάξεις νέο αυλάκι εκεί που δεν υπάρχει. Νέο δρόμο. Άμα δε βολεύεσαι με τους δρόμους των πολλών. Και αυτό, για κανέναν άνθρωπο φιλομαθή, για κανέναν άνθρωπο που δεν ήθελε να βουρκιάσει, δεν ήταν ποτέ εύκολο. Να τραβήξει δηλαδή το δικό του δρόμο και να υποστηρίξει την ιδιότητά του. Οπότε πάντα δύσκολα ήτανε. Και μπορεί να ήταν δύσκολα, αλλά έβλεπα ότι όλες αυτές οι δυσκολίες είχαν όμορφες γέννες. Όμορφες γέννες στιγμών για πολλούς ανθρώπους και αυτό με έκανε να βάζω πάντα αυτή τη μια σταγόνα χαράς που περισσεύει από το ποτήρι της πίκρας. Περισσεύει μια σταγόνα χαράς, που για αυτή θα ξαναζούσα την ίδια ακριβώς ζωή, χωρίς να ήθελα να αλλάξω το παραμικρό. Μου αρέσει αυτή η μια σταγόνα χαράς που περισσεύει από τη φοβερή δυσκολία. Κι είναι μια στιγμή που νομίζεις ότι γίνεται καλή σύνθεση των μερών.
Συνέντευξη: Γ.Μυζάλης
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.proswpa&id=11016
ΥΓ η παράσταση θα παιχθεί και 3/1/2012http://www.trianon.gr/mousikoprogramma.html

η φάμπρικα δε σταματά...

Μαλαματένια λόγια

Για κάποιο λόγο που αγνοώ έχω μια στενή σχέση με αυτό το τραγούδι(φαίνεται άλλωστε και από το προφίλ μου αυτό).To Fractal η αγαπημένη μας αυτή φίλη σε μια ανάρτησή της κάποτε έδωσε μια εξήγηση( Μορφοκλασματική απεικόνιση: Οι νοσταλγοί των αξέχαστων πατρίδων).Νομίζω όμως ότι οι στίχοι του Μάνου Ελευθερίου με χτυπούν πιο βαθιά κι από τη ρίζα της καταγωγής μου.
Ανακάλυψα πρόσφατα ότι το ποίημα έχει και μια στροφή ακόμη που αγνοούσα και μου φαίνεται ότι οι στίχοι αυτοί είναι και οι σπουδαιότεροι:

ΤΑ ΔΙΧΤΥΑ ΠΟΥ ΧΑ ΡΙΞΕΙ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΤΑ ΦΕΡΑΝ ΚΑΤΑΠΑΝΩ ΜΟΥ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ.
ΚΙ ΕΙΔΑ ΤΙΣ ΕΞΙ ΒΡΥΣΕΣ ΜΟΥ ΣΗΜΑΔΙ ΛΗΣΤΕΣ ΝΑ ΤΙΣ ΦΥΛΟΥΝ ΚΑΙ ΘΥΡΩΡΟΙ.
ΧΡΥΣΑ ΚΥΠΑΡΙΣΣΟΜΗΛΑ ΣΤΟΝ ΑΔΗ ΚΑΙ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΙΣΤΟΡΕΙ.

Μαλαματένια λόγια λοιπόν ...

Μαλαματένια λόγια στο χορτάρι ποιος βρίσκει για την άλλη την γενιά;

O Nίκος Πιλάβιος μιλάει για τον Κρισναμούρτι

Ο Κρισναμούρτι, σημάδεψε με το έργο του και την παρουσία του όλο τον εικοστό αιώνα, μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά αφού γεννημένος το 1895, στις Ινδίες, πέθανε σε ηλικία 91 ετών το 1986, στο Όχαϊ τής Καλιφόρνιας, στην Αμερική.

Για περισσότερα από εξήντα χρόνια γυρνούσε όλο τον κόσμο κηρύσσοντας αυτό ακριβώς που δήλωσε όταν απαρνήθηκε τον ρόλο του Μεσσία για τον οποίο τον προόριζαν οι Θεοσοφιστές: «η αλήθεια είναι μια χώρα δίχως μονοπάτι», και συνεχίζοντας πάντα να έχει μοναδικό σκοπό του να κάνει «τους ανθρώπους άνευ όρων ελεύθερους», διδάσκοντας στην ουσία, «την μεγαλύτερη τέχνη απ’ όλες, την τέχνη της ζωής».

Ανέπτυξε μία μοναδική φιλοσοφία, που ήταν αληθινά πρωτότυπη και πρωτογενής, αφού ο ίδιος δεν είχε διαβάσει ποτέ του κανένα φιλοσοφικό ή θρησκευτικό βιβλίο. Δεν κουράστηκε να λέει ότι οι θρησκείες ήταν ανθρώπινη επινόηση χωρίς τίποτα το ιερό, ότι ο άνθρωπος μπροστά στο φόβο του για το άγνωστο και την ανικανότητά του να πλησιάσει εκείνο που πραγματικά είναι ιερό, επινόησε τον «θεό», και τον έπλασε κατ’ εικόνα και ομοίωση τού ίδιου, και όχι το αντίθετο όπως έχει «αυτοδιαμορφωθεί» ο Χριστιανικός κόσμος να πιστεύει. Ένα από τα βασικά στοιχεία της φιλοσοφίας του είναι ότι η σκέψη είναι μία μορφή ύλης, ένα εργαλείο που ο άνθρωπος το έχει θεοποιήσει, δημιουργώντας ψυχολογικά τον σκεπτόμενο, που είναι καθαρά δημιούργημα της σκέψης, και χωρίς αυτήν ο σκεπτόμενος ως χωριστή – ανεξάρτητη από τη σκέψη- οντότητα δεν υπάρχει.

Όλη η φιλοσοφία του Κρισναμούρτι είναι ένα πρακτικό εργαλείο, ένα «πολυεργαλείο» θα έλεγε κανείς, που σου δίνει την δυνατότητα να δουλεύεις σε τρία επίπεδα: στο ψυχολογικό, (όχι σαν ανάλυση αλλά σαν παρατήρηση και μη-επιλεκτική επίγνωση) στο φιλοσοφικό (ως καθημερινή πρακτική εφαρμογή κι όχι θεωρητική άποψη) και σε κάτι πραγματικά ιερό (θρησκευόμενη ζωή χωρίς θρησκεία).

Ο Κρισναμούρτι ένιωθε τους κινδύνους των καιρών και την επιτακτική ανάγκη για δράση. Και για να ανταποκριθούν οι ομιλίες του, τόσο στο στυλ όσο και στην ουσία, γίνονταν με το πέρασμα του χρόνου όλο και πιο ευκρινείς και οι διάλογοι λιγότερο ελλειπτικοί. Παρόλα αυτά, το ουσιαστικό μήνυμα έμενε και μένει πάντα το ίδιο: «Μόνο όταν κανείς δει τη ζωή όπως είναι, όταν κανείς δει τον εαυτό του όπως είναι, τότε μόνο μπορεί να προχωρήσει παραπέρα».

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ο Κρισναμούρτι επέμενε ότι δεν ήθελε οπαδούς. «Το να είσαι οπαδός κάποιου είναι ηθικά βλαβερό, όποιος κι αν είναι αυτός», έλεγε. Δεν δημιούργησε κανενός είδους οργάνωση με πιστούς και μαθητές και δεν έδωσε σε κανένα το δικαίωμα να παρουσιάζεται ως αυθεντία στην ερμηνεία του έργου του. Οι ομιλίες του, τα ημερολόγια και τα γράμματά του, έχουν διασωθεί σε βιβλία και σε εκατοντάδες μαγνητοταινίες και βιντεοκασέτες.

Αν οι ιδέες του Κρισναμούρτι γίνουν πιο πλατιά αποδεχτές στο μέλλον θα είναι επειδή θα αντηχούν τους πόθους των ανθρώπων, επειδή θα μιλούν βαθιά σε όσους έχουν απογοητευτεί από τις πανέξυπνες μακρόβιες ιδεολογίες που σκοπεύουν στον μετασχηματισμό της κοινωνίας. Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα γίνει επειδή ο λόγος του Κρισναμούρτι αντηχεί πέρα από τα σύνορα του χρόνου και του χώρου. Η φωνή του έχει σωπάσει, αλλά το μήνυμά του δεν θα πάψει ποτέ να μιλάει στις καρδιές των ανθρώπων που τις κρατάνε ανοιχτές για ν’ ακούνε μ’ αυτές..

“Η αναζήτηση της αλήθειας” βιβλίο τσέπης εκδ.Καστανιώτη

επιλογή και μετάφραση κειμένων Νίκος Πιλάβιος

κρίση-κρίση

Εχθές εντελώς τυχαία είδα στην τηλεόραση της ΕΤ3 τον Σταμάτη Κραουνάκη και τη Σπείρα του σε μια παράσταση που έδωσαν στις Πρέσπες.Αφού άκουσα ένα γνωστό τραγούδι του αγαπημένου συνθέτη στη συνέχεια ένας τετράστιχος επαναλαμβανόμενος ψαλμός κόντεψε να με φέρει σε μια κατάσταση έκστασης διονυσιακού τύπου.Έψαξα να βρω στο ίντερνετ το εν λόγω βιντεάκι αλλά δεν το βρήκα.Θα γράψω λοιπόν μόνο τους στίχους που ήταν και το τελευταίο πράγμα που θυμάμαι από το χθεσινό βράδυ πριν παραδοθώ στην αγκαλιά του Μορφέα:
κρίση-κρίση
μεθύσι-γ@μήσι
επιστροφή στη φύση
ακολουθείστε μας
Να λοιπόν και ένα καλό ξόρκι κόντρα στη μιζέρια των κακών μας των καιρών...

Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας

Αναδημοσίευση από το μπλογκ του Δ

...timeo Danaos et dona ferentīs.
Εάν εγώ ως άνθρωπος βρίσκω το νόημα της ζωής μου στη κατανάλωση ή στην αποπληρωμή των χρεών μου αναπόδραστο είναι εάν χάσω τη δυνατότητα εκπλήρωσης αυτού του νοήματος (λόγω της πτώσης του βιοτικού μου επιπέδου και της αδυναμίας πληρωμής των οφειλομένων) να ρέπω προς την απογοήτευση -το προηγούμενο δεν αναφέρεται σε άρνηση της κατανάλωσης, αλλά σε αυτό το οποίο γράφω, και μόνον αυτό, δηλαδή στην εύρεση του νοήματος της ζωής στη κατανάλωση.

Αλίμονο όμως εάν κάνω ανθρωπολογία της κατανάλωσης, του χρέους και του κέρδους -ή ακόμα της εργασίας και του εμπορεύματος...
Πόσο πιο μέτριος πια...

Τι μας λένε λοιπόν ορισμένοι στις μέρες μας;
Πως ο λόγος που υπάρχουμε είναι το γεγονός πως δανειστήκαμε.
Όχι ο αέρας, όχι το νερό και η γη, όχι ο Ήλιος, όχι το κορμί και τα συναισθήματα μας, όχι η νόηση και η βούληση μας, όχι οι άνθρωποι γύρω μας, αλλά ο δανεισμός!

Ο δανεισμός μας δίνει ζωή, και η ζωή δεν μπορεί παρά να είναι ελεύθερη -στη δυνατότητα του να καταναλώνουμε- ζωή, και η ελεύθερη -στη δυνατότητα του να καταναλώνουμε- ζωή είναι το νόημα μας.

Η ελεύθερη -αυτή- ζωή που προκύπτει από τον δανεισμό είναι το νόημα μας λοιπόν’
Έτσι αποφάσισαν να μας μάθουν και έτσι μας έμαθαν (και έχουν πάρα πολλά μέσα για αυτό τον σκοπό και πάρα πολλούς «επιστήμονες» -πάνω από το κεφάλι μας, αλλά και μέσα σε αυτό) και έτσι επιλέξαμε να μας μάθουν.

Και όταν αυτή η ελεύθερη -στη δυνατότητα του να καταναλώνουμε- ζωή δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί,...
Τότε τι μένει;...

Μα ο δανεισμός μας φυσικά! Οι οφειλές μας, το χρέος μας...
Οφείλεις!

Και εάν έχουμε αδυναμία να πληρώσουμε τα χρέη μας, τις οφειλές μας;
Εάν δεν έχουμε τη δυνατότητα ούτε για αυτό; -που μας συνδέει με το παλιό νόημα της ζωής μας και που ήταν η ίδια του η προϋπόθεση.
Τότε τι μένει;...

Τότε μένει η απογοήτευση, τότε δε μένει παρά η υποταγή -αυτό είναι το νόημα τους.

Έξυπνο ψυχολογικό τρικ, δεν μπορώ να πω...

Ίσως για κάποιον που τον διατρέχουν έντονα πουριτανικά ενοχικά σύνδρομα αυτομαστίγωσης, ίσως για κάποιον που θέλει να εξασφαλίσει μια θέση στον παράδεισο μέσα από την εργασία του -που είναι η καλύτερη προσευχή. Ίσως τέλος για κάποιον που η λέξη ενοχή έλκει την καταγωγή της από την πολύ ηθική έννοια χρέος...

Αλλά εγώ δεν μιλώ αυτήν την γλώσσα, ούτε σκέφτομαι με αυτούς του όρους...

Εγώ μιλώ τη γλώσσα που μου λέει πως οι άνθρωποι στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις της ύπαρξης τους , τα υλικά αγαθά, σκέφτονται την αυτοσυντήρηση τους -και στην αυτοσυντήρηση συμπεριλαμβάνεται και η ταυτότητα τους, τα πνευματικά αγαθά, οι αξίες τους.
Μιλώ τη γλώσσα που μου λέει πως οι άνθρωποι από την ταυτότητα τους αντλούν νοήματα που τους κάνουν να αντιστέκονται και να μην παραιτούνται, να συνεχίζουν να παλεύουν, να αγωνίζονται’ γιατί το τελευταίο αυτό είναι που έχει νόημα’ το γεγονός ότι αγωνίζονται -για ποιο λόγο δεν θα το πω εγώ, δεν είμαι Δαναός...

Αυτό το γνωρίζουν πάρα πολύ καλά και μέσα από τέτοιου είδους ψυχολογικά τρικ προσπαθούν να δίνουν αυτοί το νόημα στις ζωές των -άλλων- ανθρώπων, και μόλις το νόημα αυτό τους το στερήσουν να τους ωθήσουν να παραιτηθούν, να υποταχθούν, να πάψουν να αγωνίζονται.

Αυτό που επιδιώκουν αυτές οι κυρίες και αυτοί οι κύριοι είναι η παραίτηση, η υποταγή...
...γιατί γνωρίζουν πολύ καλά πως:

«Ο πολιτισμός άρχισε με την ιδέα ότι τα πράγματα έχουν νόημα, και έκτοτε επιφυλάσσει την ανώτατη θέση της κοινωνικής ιεραρχίας σ' όποιων δίνει, διαφυλάσσει ή ερμηνεύει το νόημα των πραγμάτων.»
Παναγιώτης Κονδύλης

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Αυτό που λείπει στις μέρες μας είναι το θάρρος, το σθένος’ είμαστε α-σθενείς...

«Δεν έχουμε το θάρρος ούτε την ικανότητα να δεχτούμε ότι το νόημα της ατομικής και συλλογικής ζωής μας δεν μπορεί πια να δίνεται από τη θρησκεία ή από μια ιδεολογία, δεν μπορεί να μας προσφέρεται σαν ΔΩΡΟ, και ότι πρέπει, κατά συνέπεια, να το δημιουργήσουμε μόνοι μας.»
Κορνήλιος Καστοριάδης

Οι συμβουλές όμως έχουν δωθεί από παλιά...
Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας… γιατί μέσα σε αυτό το δώρο του ΝΟΗΜΑΤΟΣ υπάρχουν ενσωματωμένα τα συμφέροντα των Δαναών…

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Η ιστορία των ανθρώπων είναι ιστορία της πάλης, του αγώνα τους υπέρ ή κατά ενός νοήματος ΥΠΟΤΑΓΗΣ.

Το να γίνουν οι άνθρωποι μικρότεροι και πιο εύκολα κυβερνώμενοι επιδιώκεται σαν να είναι «πρόοδος»!
Friedrich Wilhelm Nietzsche

πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους.
Ἡράκλειτος

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Αυτό που διαφεύγει από την εξουσία των ανθρώπων είναι πολύ πιο δυνατό απ’ αυτό που μπορούν να εξουσιάσουν.

Κώστας Αξελός.

http://inreparabile.blogspot.com/

Εν ώρα κινδύνου

Ένα πλοίο ταξίδευε σχεδόν ακυβέρνητο,έτοιμο να βυθιστεί από τα πελώρια κύματα του Ινδικού Ωκεανού.Οι επιβάτες ήταν γονατισμένοι,προσέυχονταν,μετανοούσαν και έκαναν τάματα για να σωθούν.Μόνο ο Νασρεντίν Χότζας που βρίσκονταν ανάμεσα στους επιβάτες ήταν όρθιος και ατάραχος.Ξαφνικά μέσα στη μέση του πανικού ο Χότζας φώναξε δυνατά:
-Ήσυχα φίλοι μου.Μη γίνεστε τόσο γενναιόδωροι και μην υπόσχεστε να γίνετε καλύτεροι άνθρωποι.Μου φαίνεται ότι βλέπω στεριά.

(ο δικός μου) Μάνος Ελευθερίου

Προτού αρχίσει η συνέντευξη, ο Mάνος Eλευθερίου αναρωτιέται για την αξία της: «H κάθε συνέντευξη είναι μια πράξη αυτοκαταστροφής και παράλληλα μια αυτοθυσία. Eίναι μια εισβολή στα νεύρα και στην αντοχή του αλλουνού που διαβάζει τη συνέντευξή σου».

Βασίλης Καλαμαράς:Eσείς γιατί δεχτήκατε να δώσετε αυτή τη συνέντευξη;

Μάνος Ελευθερίου:Θεωρώ ότι πράττω κάτι ενάντια στον εαυτό μου. Διότι είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποκτήσω πέντε εχθρούς παραπάνω απ' όσους έχω.

ΒΚ:Γιατί σας εχθρεύονται;

ΜΕ:Για οτιδήποτε πω. H ίδια η προβολή είναι στοιχείο να σε αηδιάσουν οι άνθρωποι. Eπομένως, κάθε συνέντευξη ανθρώπου που γράφει είναι μια περιπέτεια που δεν λέει το τέλος της. Ξεκινάμε λοιπόν με το αξίωμα ότι πρέπει να πω σημαντικά πράγματα. Aλλά εγώ, σ' αυτές τις περιπτώσεις, είμαι φιμωμένος. Eγώ λειτουργώ όταν μιλώ στους φίλους και όταν γράφω. Eκεί ανοίγω την καρδιά μου και, βέβαια, όταν επικαλούμαι τους ανθρώπους που έχασα.

ΒΚ:Aριστοκράτης των αισθημάτων...

ΜΕ:Δεν ανήκω στους καλλιτέχνες. Στα 1955 ήμουν 17 χρόνων και μου 'κανε δώρο μια φωτογραφία της η Eλένη Xαλκούση. H αφιέρωσή της ήταν: «Στον καλλιτέχνη Mάνο Eλευθερίου». Eγώ έπαθα καθίζηση. Διότι ούτε τότε νόμιζα τον εαυτό μου καλλιτέχνη ούτε και τώρα.

ΒΚ:Οι αγαπώντες την ποίηση σας αποκαλούν ποιητή. Οι αγαπώντες το ελληνικό τραγούδι σας γνωρίζουν περισσότερο ως στιχουργό.

ΜΕ:Ούτε ο ένας με γνωρίζει ούτε ο άλλος. Mόνο, τώρα τελευταία, που παρουσιάστηκα στην τηλεόραση, μου δίνουν σημασία ορισμένοι άνθρωποι. Eίχα μια ιδιαίτερη αντιμετώπιση στο Λαϊκό Nοσοκομείο, όπου με πήγαν σηκωτό, και από τον μπακάλη της γειτονιάς μου.

ΒΚ:Tο ίδιο είχε συμβεί και στο Mίλτο Σαχτούρη. Οταν βγήκε στην τηλεόραση, τον χαιρετούσε ο περιπτεράς του.

ΜΕ:Σας το επαναλαμβάνω. Οι γιατροί μου έδωσαν σημασία, είχα ιδιαίτερη μεταχείριση.

ΒΚ:Σχεδόν έχετε αποκρύψει την ποιητική σας δουλειά.

ΜΕ:Nομίζω ότι παίρνω ναρκωτικά και τα παίρνω κρυφά. Παρ' όλα αυτά και οι εκδότες είναι γνωστοί και αυτοί οι οποίοι γράφουν για τα βιβλία μου είναι γνωστοί. Eχω την εντύπωση ότι κάνω μια κακή πράξη, στα κρυφά. Οτι παίρνω μαριχουάνα και κρύβομαι. Δεν το λέω πουθενά, γιατί θα με πάρουνε με τις πέτρες.

«Δεν έχω ενοχές»

ΒΚ:Πάνω σ' αυτό που λέτε. Διαβάζοντας κανείς τη νουβέλα σας «Tο άγγιγμα του χρόνου», διαπιστώνει ότι είστε ένας άνθρωπος γεμάτος ενοχές. Kαι κάτι άλλο. Συμπληρωματικό. Σαν να σας οδηγούν τα πράγματα προς μια κατεύθυνση και εσείς να μη δύνασθε να ανακόψετε αυτή την κίνηση.

ΜΕ:Δεν έχω ενοχές. Aπλώς, ελέγχω πού θα οδηγήσω τους ήρωές μου. Aν αυτό αντανακλά τη δική μου ψυχοσύνθεση, αυτό ανήκει στους ψυχιάτρους. Γράφω για έναν άρρωστο άνθρωπο και αναφέρω την αρρώστια του, αυτό το πράγμα κάνω. Eκεί που πράγματι είμαι υστερικός και είμαι ταμένος, είναι στη γλώσσα.

ΒΚ:Aς μου επιτραπεί κρίση. Tη φθάνετε στα άκρα.

ΜΕ:Mια πρόταση μπορεί να γίνει εκατό φορές. Ή ένα ποίημα ή ένα τραγούδι μπορεί να έχει πολλές μορφές. Διαλέγεις αυτό που σου πηγαίνει περισσότερο.

ΒΚ:Στα ποιήματά σας θησαυρίζονται λέξεις απ' όλες τις περιόδους της ελληνικής γλώσσας. Mε σημείο αναφοράς το Bυζάντιο και κατ' επέκταση τη βυζαντινή υμνογραφία. Eξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι στην «Aγρυπνία στην εκκλησία του προφήτη Eλισσαίου για το σκοτεινό τρυγόνι» συναντάσθε με τον Aλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

ΜΕ:Eίναι από τους μεγάλους μου έρωτες. Eίναι έρωτας παντοτινός. Δεν ξεφεύγεις καθόλου από τα δίχτυα του. Δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι δεμένοι μαζί του εφ' όρου ζωής, όπως ο N. Δ. Tριανταφυλλόπουλος, ο οποίος ζει στη Xαλκίδα. N' αλλάξουμε αέρα. Nα μιλήσουμε για τα τραγούδια.

ΒΚ:Ποιοι έχουν γράψει καλά τραγούδια;

ΜΕ:Ολοι εκτός από εμένα.

ΒΚ:Θέλω να μου αναφέρετε ορισμένους.

ΜΕ:Aπό τους ζωντανούς, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Eχει γράψει θαυμάσια τραγούδια.

ΒΚ:Bρεθήκατε στο χώρο του τραγουδιού για λόγους βιοποριστικούς;

ΜΕ:Tώρα το έχω για βιοπορισμό. Ολα τα χρόνια, ήταν της πλάκας πράγματα.

ΒΚ:Aυτοϋποτιμάστε;

ΜΕ:Οχι, καθόλου. Aπλώς, μαστιγώνω το κορμί μου. Προσπαθώ ν' αγιάσω, αλλά δεν μ' αφήνουν. Yπάρχει ένας τρόπος. N' αρχίσω να κάνω θαύματα. Οχι θαύματα του τύπου να δώσω φως στον τυφλό, αλλά εκδικητικά. Nα, να κόψεις του άλλου τα πόδια, του αλλουνού τον πούτσο, της άλλης να ρίξεις στο μουνί της τσιμέντο.

ΒΚ:Eίστε μοναχικός ή κάνω λάθος;
ΜΕ:Οχι. Tα τελευταία χρόνια δεν βγαίνω έξω. Mόλις έρθει το σκοτάδι, αρχίζω και παίρνω τηλέφωνο. Δεν κυκλοφορώ καθόλου.

Iστορίες για σουξέ...

ΒΚ:Nα ξαναγυρίσουμε στο τραγούδι. Σας αρέσουν τα σουξέ;

ΜΕ:Ολα είναι ωραία κι όλα είναι μέσα στο παιχνίδι. Xωρίς σουξέ οι συνθέτες δεν σου δίνουν σημασία. Aυτό δεν σημαίνει ότι επειδή θα κάνεις σουξέ θα σου ζητήσουν όλοι οι συνθέτες τραγούδια. Eχω κάνει τέσσερις πέντε μεγάλες επιτυχίες, οι οποίες ταρακούνησαν τα πράγματα. Ούτε ένας παραγωγός δίσκων ούτε ένας συνθέτης δεν μου είπε να γράψω ένα τραγούδι. Kαταλαβαίνεις, επομένως, πόσο πιο δύσκολη θα ήταν η θέση μου, εάν δεν είχα γράψει τις επιτυχίες. Στα 1980 ο Mαρκόπουλος, σε μια πράξη αυτοθυσίας, με κάλεσε σπίτι του και μου έδωσε 50.000 δραχμές. Hτανε δυόμισι μηνιάτικα δικά μου τότε. Bέβαια, για αυτόν ήταν μία πράξη αυτοθυσίας. Δεν ξεκαθάρισα όμως ποτέ, αν και προσπάθησα, εάν ήταν χρήματα που είχε δώσει ο Γιώργος Nταλάρας. Δυστυχώς, δεν το θυμάται ο Nταλάρας. Ή κάνει ότι δεν το θυμάται, από ευγένεια. Aυτά τα χρήματα ήταν για μένα ουρανοκατέβατα. Hταν μικρό αντίδωρο για την επιτυχία που είχε κάνει τότε το τραγούδι «Παραπονεμένα λόγια».

ΒΚ:Tο τραγούδι πρέπει να είναι άμεσο με λίγες λέξεις, λιτό στο νόημά του; Ή όχι;

ΜΕ:H παράδοση έτσι το θέλει. Eγώ δεν μπορώ να κάνω αυτό που λέει η παράδοση. Kι αυτό αποδεικνύεται από τον εξοστρακισμό μου από την αγορά. Mε θεωρούν δύσκολο, ακαταλαβίστικο, ποιητή και ό,τι βλακώδες συνεπάγεται μια τέτοια περιπέτεια.

ΒΚ:Στην οποία περιπέτεια δεχτήκατε εθελουσίως να εμπλακείτε.

ΜΕ:Eίμαι άνθρωπος αυτοκαταστροφικός, δεν υπάρχει αμφιβολία. Eίναι μια πράξη αυτοκαταστροφής.

ΒΚ:Tο τραγούδι είναι και ανάσταση των αισθημάτων.

ΜΕ:Οχι γι' αυτόν που γράφει. Για εκείνον είναι σταύρωση. Διότι μέσα σε δώδεκα στίχους πρέπει να γράψεις μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Πρέπει να πεις «αλλιώς» όσα έχουν πει όλοι οι άλλοι που προηγήθηκαν. Kαι πρέπει πάντα να φαντάζεσαι τον ιδανικό ακροατή που ακούει με κατάνυξη τα στιχάκια σου. Γιατί όσο πόνο βάζει ένας συνειδητός άνθρωπος που γράφει το έργο, άλλο τόσο πρέπει να βάλει ο αναγνώστης και ο ακροατής. Kαι γι' αυτό θα έπρεπε να κάνουμε κάποτε ένα άγαλμα στον άγνωστο ακροατή ή στον άγνωστο αναγνώστη. Bλέπεις τ' αγάλματα είναι μόνο για τους ποιητές, για τους πεζογράφους είναι μόνο οι προτομές.


ΒΚ:Πιστεύετε ότι υπάρχουν τραγούδια τα οποία χαντακώθηκαν στην πρώτη τους ερμηνεία;

ΜΕ:Πάρα πολλά. Kαι από άποψη μουσικής και από άποψη ερμηνείας. Kυρίως από τη μουσική. Γιατί ένας μεγάλος ερμηνευτής, όσο και να υπερασπίσει ένα μέτριο τραγούδι, δεν σώζεται. Bέβαια, υπάρχει και η αντίθετη όψη. Nα έχουν επενδυθεί κακοί στίχοι με εξαίσια μουσική. Aυτά τα προσέχει μανιακά ο Σταύρος Kουγιουμτζής.

ΒΚ:Tραγουδιστές υπάρχουν πολλοί. Παρατηρώ, όμως, ότι δεν υπάρχουν ερμηνευτές.

ΜΕ:Για τον απλό λόγο ότι δεν τραγουδάνε με την ψυχή τους. Δεν έχετε παρά να τους παρακολουθήσετε στην τηλεόραση. Aκόμη και σε δραματικά λόγια χασκογελούν. Aυτό σημαίνει ότι δεν πέρασε τίποτα μέσα τους. Mε τον ίδιο ήχο λένε το σ' αγαπώ και με το ίδιο το τραπέζι. Δεν λέω ότι πρέπει να κάνουν μούτες, όπως οι τραγουδιστές του μελοδράματος για να πείσουν και να θαμπώσουν, αλλά, βρε αδερφέ, να δείξουν ότι εν πάση περιπτώσει κάτι πολύ σοβαρό λένε τα λόγια που τραγουδούν.

ΒΚ:Δεν έχουν ψυχική αγωγή. Δεν υπάρχουν και εργαστήρια απ' όπου να ξεπηδάνε συνθέτες και τραγουδιστές.

ΜΕ:Aνέκαθεν στην Eλλάδα αυτά τα πράγματα έβγαιναν αυτοφυώς. Ούτε η Mαρίκα η Πολίτισσα, ούτε η Mαρίκα Nίνου εφοίτησαν σε τέτοιου είδους εργαστήρια. Tο ευτύχημα είναι ότι βρέθηκαν ευλογημένες συγκυρίες γι' αυτούς τους ανθρώπους που πλούτισαν τον πολιτισμό μας. Bλέπω τους νέους. Ποιος απ' αυτούς θα γίνει μυθικός τραγουδιστής; Διότι ο μύθος προϋποθέτει και μια ιδιωτική ζωή που να σέρνει πολλές μάχες.

ΒΚ:Kαι πολλά όχι.

ΜΕ:Tο όχι είναι πάντοτε μέσα στον πόλεμο. M' αρέσουν οι πολλοί πόλεμοι, όχι οι μάχες. Ορισμένων, η προσωπική ζωή ήταν πόλεμος.

Tα παιδιά των ωδείων

ΒΚ:Tη μεταπολίτευση κόπηκε σε κάποιο σημείο το νήμα της συνέχειας του ελληνικού τραγουδιού. Θέλω να πω ότι μπήκαν ορισμένοι οι οποίοι κάλλιστα θα μπορούσαν να είναι υπάλληλοι σε δημόσιο οργανισμό.

ΜΕ:Mπήκαν στο χορό πολλά παιδιά που ήταν των ωδείων, τα οποία νόμιζαν ότι, επειδή ήξεραν πέντε νότες, είχαν εξασφαλίσει τη συνδρομή της μελωδίας. Aλλά η μελωδία είναι θεία δωρεά. Tα παραδείγματα, βεβαίως, είναι πάρα πολλά. Δέστε πόσοι βγήκαν εκείνα τα χρόνια και τώρα δεν ακούγεται ούτε το όνομά τους. Aλλά ακόμη και πρόσωπα της τελευταίας δεκαετίας, συνθέτες και στιχουργοί, έχουν καταποντισθεί για χίλιους λόγους.

ΒΚ:Eνας απ' αυτούς;

ΜΕ:Δεν τους ξέρεις. Kάτι απρόοπτο συμβαίνει στη ζωή ενός ανθρώπου κι εξαφανίζεται, χάνεται. Π.χ. ο Aλέξανδρος Kαγιάντας, ο στενός συνεργάτης του Γιώργου Zαμπέτα δεν είχε τύχη, δεν τον ευνόησε. Kαι δεν ευνόησε η τύχη ακόμη κι ανθρώπους που έδωσαν εκπληκτικό έργο. Iδίως στο ελαφρύ τραγούδι. Eκείνη η περίοδος, η μεταπολιτευτική, ίσως ήταν και ένα οριστικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών των συνθετών του λαϊκού τραγουδιού απέναντι στο βρόμικο πόλεμο που είχαν κηρύξει κρυφά και φανερά οι συνθέτες και οι τραγουδιστές του ελαφρού. Hταν θλιβερό να βλέπεις τα τελευταία σαλπίσματα ανθρώπων που κάποτε «έκαιγαν τα σανίδια» να είναι ξεπεσμένοι σε άθλια κέντρα διασκέδασης ή να εκλιπαρούν μια θέση στην πίστα μιας ταβέρνας.

ΒΚ:Mπορεί να γραφτεί σήμερα ελληνικό λαϊκό τραγούδι;

ΜΕ:Γράφεται συνεχώς και αδιαλείπτως.

ΒΚ:Eν προκειμένω, τα «Mεθυσμένα τραγούδια». Πώς θα τα χαρακτηρίζατε; Mιλάω, πάντα, για τους στίχους.

ΜΕ:Mπλέξαν τα πιοτά εκεί μέσα. Kαι πρέπει να 'χεις γερό στομάχι για να τ' αντέξεις. Δίπλα στο τραγούδι «Mέσ' στους βίους των αγίων» μου κολλήσανε και τον «Yπουργό».


ΒΚ:Aυτά τα τραγούδια έχουν κάποια ιδιαιτερότητα, σε σχέση με την παλαιότερη δουλειά σας;

ΜΕ:Δεν νομίζω. Οχι.

ΒΚ:Tι μικρόκοσμο «κουβαλούν»;

ΜΕ:Δεν ελέγχεις αυτά τα πράγματα. Διότι στο δρόμο κάτι γίνεται κι αλλάζουν όλα. Aγάπες, υποχρεώσεις, αναζητήσεις, επαγγελματικές εμπλοκές, οδηγούν σε αδιέξοδα και σε λύσεις που δεν θα ήθελες. Ωστόσο και τις δικαιολογείς και αναγκαστικά τις ευλογείς.

Κυριακή 5 Μαίου 1996 ΣYNENTEYΞH στο BAΣIΛH K. KAΛAMAPA
www.hri.org/E/1996/96-05-05.dir/keimena/art/art4.htm

Ονειρο

Καθώς οι σταγόνες της βροχής τρύπωναν από του στενού βαγονιού τις χαραμάδες
και με έλουζαν,
έκλεισα τα μάτια και ένιωσα μια γλυκιά ζάλη.
Το τραίνο έτρεχε πιο γρήγορα,
από τη στιγμή που ξεκίνησε τροχιά πετάλου να διαγράφει.
Μέσα στο βαγόνι,
σαν λευκό κελί με τοιχώματα μαλακά,
δεν ήρθε ο φόβος (όπως συνήθιζε παλιά)
λέξεις ατέλειωτες στη σειρά να αραδιάζει.

Για τη νοημοσύνη(2)

Kρισναμούρτι:Ας είμαστε απλοί,κύριε.Η σκέψη είναι χρόνος.Η σκέψη είναι κίνηση μέσα στο χρόνο.Η σκέψη είναι μετρήσιμη και η σκέψη λειτουργεί στο πεδίο του χρόνου,είναι όλη διαρκώς σε κίνηση,διαρκώς αλλάζει,διαρκώς μεταμορφώνεται.Η νοημοσύνη,όμως,βρίσκεται μέσα στο πεδίο του χρόνου;

Ντειβιντ Μπομ:Ναι,είδαμε ότι κατά μία έννοια δεν μπορεί να βρίσκεται.Αλλά το πράγμα δεν είναι ξεκάθαρο.Πρώτα απ’όλα η σκέψη είναι μηχανική.

Κ:Η σκέψη είναι μηχανική,αυτό είναι ξεκάθαρο.

Μπομ:Δεύτερον:κατά κάποια έννοια,υπάρχει και μία κίνηση που είναι ενός διαφορετικού χρόνου.

Κ:Η σκέψη είναι μηχανική.Όντας μηχανική μπορεί να κινηθεί προς διαφορετικές κατευθύνσεις και όλα τα υπόλοιπα.Η νοημοσύνη,όμως,είναι μηχανική; Ας το θέσουμε έτσι.

Μπομ:Θα ήθελα να κάνω την ερώτηση:τί σημαίνει μηχανικότητα;

Κ:Μάλιστα:κάτι επαναλαμβανόμενο,μετρήσιμο,συγκρινόμενο.

Μπομ:Θα έλεγα επίσης και εξαρτημένο.

Κ:Ναι,εξαρτημένο.

Μπομ:Η νοημοσύνη-ας το ξεκαθαρίσουμε-κατά κάποια έννοια δεν εξαρτάται από κανενός είδους συνθήκες,γιατί είναι η αλήθεια.Αλλά μοιάζει κατά κάποια έννοια η νοημοσύνη να μη λειτουργεί αν ο εγκέφαλος δεν είναι υγιής.

Κ:Προφανώς.

Μπομ:Άρα, με αυτή την έννοια,η νοημοσύνη μοιάζει να εξαρτάται από τον εγκέφαλο.

Κ:΄Η από την ησυχία του εγκεφάλου;

Μπομ:Εντάξει,εξαρτάται από την ησυχία του εγκεφάλου.

Κ:΄Οχι από την δραστηριότητα του εγκεφάλου.

Μπομ:Αλλά και πάλι,υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στη νοημοσύνη και στον εγκέφαλο.

Κ:Ναι,ναι,ναι…ας προχωρήσουμε απ’ αυτό το σημείο.Η νοημοσύνη είναι εξαρτημένη από τον εγκέφαλο;΄Η:όταν χρησιμοποιούμε τη λέξη “εξάρτηση” τί εννοούμε;

Μπομ:΄Εχει μερικές πιθανές σημασίες.Μπορεί να υπάρξει απλή μηχανική εξάρτηση.Αλλά υπάρχει κι ένα άλλο είδος :όταν κάτι δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ένα άλλο.Αν πω:”Για να ζήσω εξαρτώμαι από το φαγητό”,δεν σημαίνει ότι όσα σκέφτομαι καθορίζονται από ό,τι τρώω.

Κ:Ναι,σωστά.(Γελάει).

Μπομ:Ας υποθέσουμε ότι λέω πως η νοημοσύνη εξαρτά την ύπαρξή της από τον εγκέφαλο,ο οποίος μπορεί να μη λειτουργεί αρμονικά, αλλά ο εγκέφαλος δεν έχει καμιά σχέση με το περιεχόμενο της νοημοσύνης.

Κ:Αν λοιπόν ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί αρμονικά,μπορεί να λειτουργήσει η νοημοσύνη;

Μπομ:Αυτό είναι το ζήτημα.

Κ:Αυτό είναι εκείνο που λέμε.Η νοημοσύνη δεν μπορεί να λειτουργήσει ,αν ο εγκέφαλος είναι τραυματισμένος.

Μπομ:Αν όμως ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί,τότε υπάρχει νοημοσύνη;Επομένως,για να υπάρξει η νοημοσύνη χρειάζεται τον εγκέφαλο.

Κ:Χρειάζεται τον εγκέφαλο,αλλά ο εγκέφαλος είναι μόνο ένα εργαλείο.

Μπομ:Ένα εργαλείο που έχει αρμονική λειτουργεία ή δυσαρμονική.

Κ:Αλλά δεν είναι δημιουργός της νοημοσύνης.

Μπομ:’Οχι,όχι,όχι.

Κ:Σίγουρα δεν είναι;(Γελάει)Μη βιάζεστε.Ας προχωρήσουμε αργά.

Μπομ:Ο εγκέφαλος δεν δημιουργεί τη νοημοσύνη,αλλά είναι ένα εργαλείο που βοηθά τη νοημοσύνη να λειτουργήσει.

Κ:Αυτό είναι.Τώρα:αν ο εγκέφαλος λειτουργεί μέσα στο πεδίο του χρόνου-πίσω μπρος,αρνητικά θετικά,με οποινδήποτε άλλο τρόπο-μπορεί η νοημοσύνη να λειτουργήσει μέσα σ’ αυτή την κίνηση του χρόνου ή μέσω αυτής;Ή για να μπορέσει να λειτουργήσει η νοημοσύνη,αυτό το εργαλείο πρέπει να είναι ήσυχο;

Μπομ:Ναι.Πιθανόν να το έθετα λίγο διαφορετικά.Η ησυχία του εργαλείου σημαίνει λειτουργία της νοημοσύνης.

Κ:Ναι,η ησυχία του είναι η λειτουργεία της.Αυτά τα δύο είναι αδιαχώριστα.

Μπομ:Αυτά τα δύο είναι ένα και το αυτό.Η έλλειψη ησυχίας του εργαλείου είναι αδυναμία της νοημοσύνης να λειτουργήσει.

Κ:Ναι…(Παύση.Χαμογελάνε).

Μπομ:Νομίζω,όμως,ότι θα ήταν χρήσιμο να πάμε πίσω σε ερωτήματα που θα μπορούσαν να γεννηθούν από την επιστημονική και τη φιλοσοφική σκέψη στο σύνολό τους.Οπότε θα κάναμε την εξής ερώτηση:καθώς υπάρχουν άνθρωποι που έχουν σκεφτεί ότι ο νους και η ύλη έχουν κάποιο είδος χωριστής ύπαρξης,μπορεί-με κάποια έννοια-η νοημοσύνη να υπάρξει ανεξάρτητα ή πέρα από την ύλη;Αυτή είναι μία ερώτηση που εμφανίζεται.Μπορεί να μην είναι σχετική με το θέμα μας,αλλά νομίζω ότι πρέπει να την ερευνήσουμε προκειμένου να βοηθηθεί ο νους να ησυχάσει.Ένα από τα πράγματα που ταράζουν το νου, είναι να σκέφτεται ερωτήματα που δεν μπορούν να απαντηθούν ξεκάθαρα.

Κ:Αλλά βλέπετε,κύριε,όταν λες-με τον τρόπο που το λέτε-”να βοηθηθεί ο νους να ησυχάσει”,όταν το θέτει κανείς με αυτόν τον τρόπο,δεν είναι σαν να λες ότι η σκέψη είναι εκείνη που θα βοηθήσει το ξύπνημα της νοημοσύνης;Η σκέψη,όμως,η άσκηση σκέψης,η κίνηση της σκέψης ή η σκέψη που λέει στον εαυτό της ,”θα ησυχάσω για να βοηθήσω το ξύπνημα της νοημοσύνης”,οποιαδήποτε κίνηση της σκέψης είναι χρόνος και οποιαδήποτε κίνηση μέσα σ’ αυτό το πεδίο είναι μετρήσιμη-είτε λειτουργεί θετικά είτε αρνητικά,αρμονικά ή δυσαρμονικά.Και καθώς η σκέψη το αντιλαμβάνεταιαυτό,μπορεί να πει ασυνείδητα ή χωρίς να το ξέρει:”θα ησυχάσω για να αποκτήσω νοημοσύνη”,οπότε αυτό είναι και πάλι μέσα στο πεδίο του χρόνου.

Μπομ:Ναι,συνεχίζει να προβάλλει στόχους.

Κ:Προβάλλει στόχους για να τους πετύχει…Πώς λοιπόν,συμβαίνει να υπάρχει νοημοσύνη;Όχι “πώς”…Πότε ξυπνάει;

Μπομ:Για άλλη μία φορά η ερώτηση έχει μέσα της χρόνο.

Κ:Ναι,γι’ αυτό δεν θέλω να χρησιμοποιώ τις λέξεις “πότε” και “πως”

Μπομ:Δεν μπορείς καν να ρωτήσεις αν υπάρχουν οι συνθήκες για να ξυπνήσει.Το μόνο που μπορείς να πεις ότι:η κατάσταση που πρέπει να υπάρχει για να ξυπνήσει η νοημοσύνη, είναι η “μη λειτουργία” της σκέψης.

Κ:Ναι.

Μπομ:Αλλά αυτή η “μη λειτουργία” είναι το ίδιο το ξύπνημά της,δεν είναι απλώς η κατάσταση του ξυπνήματος.

Κ:Δεν είναι.

Μπομ:Μοιάζει σαν να φτάνουμε να συμφωνήσουμε να μιλάμε για την κατάσταση του ξυπνήματος σαν μία μορφή σκέψης.

Κ:Ναι.Ας συμφωνήσουμε,κύριε,ότι η σκέψη είτε είναι σε δράση είτε σε αδράνεια,ότι οποιαδήποτε κίνηση κι αν κάνει η σκέψη,προς οποιαδήποτε κατεύθυνση,κάθετα ή οριζόντια,βρίσκεται πάντα μέσα στο χρόνο.Κάθε κίνηση της σκέψης.

Μπομ:Ναι.

Κ:Οπότε,ποια είναι η σχέση αυτής της κίνησης μ’ εκείνη τη νοημοσύνη που δεν είναι κίνηση,που δεν ανήκει στο χρόνο και που δεν είναι προιόν της σκέψης;Πού μπορούν να συναντηθούν αυτά τα δύο;

Μπομ:Δεν συναντιούνται.Αλλά και πάλι υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τους.

Κ:Αυτό είναι που προσπαθούμε να ανακαλύψουμε.Πρώτα απ’ όλα:υπάρχει οποιαδήποτε σχέση;Μπορεί κανείς να πιστεύει ότι υπάρχει σχέση ή να ελπίζει ότι υπάρχει σχέση ή να φαντάζεται ότι υπάρχει σχέση.Αλλά υπάρχει καμιά σχέση;

Μπομ:Αυτό εξαρτάται από τί εννοείτε,λέγοντας έχουν σχέση.

Κ:Σχέση:Να είναι σε επαφή,αναγνώριση εκείνου που είναι,μια αίσθηση ότι το αγγίζει…

Μπομ:Ωραία,αλλά η λέξη σχέση μπορεί να σημαίνει κάτι άλλο επίσης.

Κ:Τί άλλο σημαίνει;

Μπομ:Για παράδειγμα,μπορεί να είναι παράλληλα και να υπάρχει αρμονία ανάμεσα στα δύο.Δηλαδή,μπορεί να υπάρχει σχέση των δύο χωρίς να έχουν επαφή,αλλά απλώς να βρίσκονται σε αρμονία.

Κ:Η αρμονία αυτή,όμως,σημαίνει κίνηση και των δύο προς την ίδια κατεύθυνση;

Μπομ:Μπορεί να σημαίνει και ότι κατά κάποιον τρόπο βρίσκονται στην ίδια κατηγορία.

Κ:”Βρίσκονται στην ίδια κατηγορία”.Δηλαδή:Ίδια κατηγορία,ίδιο βάθος,ίδια ένταση-αυτά είναι αρμονία.Αλλά μπορεί ποτέ η σκέψη να βρίσκεται σε αρμονία;Καταλαβαίνετε,κύριε;΄Οχι η στατική σκέψη,αλλά η σκέψη ως κίνηση.

Μπομ:Καταλαβαίνω.Υπάρχει η σκέψη που θεωρείται ως κάτι στατικό.Στη γεωμετρία,ας πούμε,αυτό θα μπορούσε να έχει κάποια αρμονία,αλλά καθώς η σκέψη στην πράξη διαρκώς κινείται είναι πάντοτε αντιφατική.

Κ:Επομένως δεν έχει αρμονία μέσα της.

Μπομ:Νομίζω ότι βλέπω την πηγή της σύγχυσης.Είναι τα στατικά προιόντα της σκέψης που μοιάζουν να έχουν κάποια σχετική αρμονία.

Κ:Ναι,φυσικά.

Μπομ:Αλλά-τουλάχιστον εμένα έτσι μου φαίνεται-εκείνη η αρμονία για την οποία μιλάμε είναι αποτέλεσμα νοημοσύνης.Ας πούμε,στα μαθηματικά μπορεί να βρούμε μία σχετική αρμονία στα προιόντα αυτής της σκέψης,παρ’ όλο που η κίνηση της σκέψης ενός μαθηματικού στη ζωή του δεν είναι αναγκαστικά σε αρμονία-και σε γενικές γραμμές δεν είναι.Τώρα:αυτή η σχετική αρμονία που εμφανίζεται στα μαθηματικά,είναι αποτέλεσμα νοημοσύνης,έτσι δεν είναι;

Κ:Προχωρήστε, κύριε, θα ήθελα να δω που…

Μπομ:Δεν είναι τέλεια αρμονία επειδή έχει αποδειχτεί ότι και στα μαθηματικά υπάρχουν κάποια όρια,γι’ αυτό και την ονομάζω σχετική.

Κ:Ναι,ακριβώς.

Μπομ:Αλλά εμείς θέλουμε να πάμε πιο πέρα και δεν θέλουμε να μιλήσουμε μόνο για τις σκέψεις,αλλά και για τις πράξεις μας.Υπάρχει μία άλλη πλευρά του ζητήματος του χρόνου,του ωρολογιακού χρόνου,που τον χρειάζονται γενικώς οι πράξεις μας για να γίνουν.Κι αυτές οι πράξεις τουλάχιστον,νομίζω ότι θα έπρεπε να βρίσκονται σε αρμονία.

Κ:Όπως είπαμε,κύριε, η σκέψη είναι κίνηση.Σε αυτή την κίνηση υπάρχει αρμονία;Άν υπάρχει αρμονία στην κίνηση της σκέψης,τότε θα έχει σχέση με τη νοημοσύνη.Αν δεν υπάρχει αρμονία κι επομένως υπάρχουν αντιφάσεις,μεταστροφές και όλα τα υπόλοιπα,τότε η σκέψη δεν έχει σχέση με τη νοημοσύνη.

Μπομ:Θα λέγατε,δηλαδή,ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε και χωρίς καθόλου σκέψη;

Κ:Θα το τοποθετούσα αντίστροφα.Η νοημοσύνη να χρησιμοποιεί τη σκέψη.

Μπομ:Εντάξει.Αλλά πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει κάτι που δεν έχει αρμονία;

Κ:Θα χρησιμοποιούσε τη σκέψη-που από μόνη της είναι αντιφατική-στην έκφραση,στην επικοινωνία,για να δημιουργεί διάφορα πράγματα στον κόσμο.

Μπομ:Αλλά και πάλι,κατά μία άλλη έννοια θα πρέπει να υπάρχει αρμονία σε όσα γίνονται από τη σκέψη,σε όσα μόλις περιγράψατε.

Κ:Ας προχωρήσουμε αργά.Κατ’ αρχήν,κύριε,μπορούμε να βάλουμε σε λέξεις-θετικά ή αρνητικά-το τι είναι νοημοσύνη και το τι δεν είναι νοημοσύνη;Ή αυτό είναι αδύνατον,επειδή οι λέξεις είναι σκέψη,χρόνος,μέτρηση,και τα λοιπά;

Μπομ:Δεν μπορούμε να το βάλουμε αυτό σε λέξεις.Προσπαθούμε να το δείξουμε.Μπορούμε να πούμε ότι η σκέψη είναι απλώς ένα μέσο να δείχνεις τη νοημοσύνη,ότι μπορεί να λειτουργήσει σαν ένας “δείκτης” που δείχνει τη νοημοσύνη και τότε η αντιφατικότητά της δεν πειράζει.

Κ:Έτσι ακριβώς,έτσι ακριβώς.

Μπομ:Επειδή τότε δεν τη χρησιμοποιούμε για το περιεχόμενό της ή για τη σημασία της,αλλά περισσότερο ως ένα δείκτη με τον οποίο δείχνεις πέρα από τη σφαίρα επιρροής του χρόνου.

Κ:Σωστά.Η σκέψη λοιπόν είναι απλώς ένας δείκτης και η ουσία είναι η νοημοσύνη.

Μπομ:Η ουσία την οποία απλώς δείχνει η σκέψη.

Κ:Ναι.Μπορούμε να το τοποθετήσουμε αυτό το πράγμα εντελώς διαφορετικά;Λοιπόν:Η σκέψη είναι στείρα.

Μπομ:Ναι.Όταν κινείται από μόνη της είναι στείρα.

Κ:Είναι μηχανική και όλα τα υπόλοιπα.Η σκέψη είναι ένας δείκτης,αλλά αν δεν δείχνει τη νοημοσύνη, τότε αυτός ο δείκτης δεν έχει καμιά αξία.Η νοημοσύνη ,λοιπόν, είναι απαραίτητη.Χωρίς αυτήν η σκέψη δεν έχει εντελώς καμία σημασία.

Μπομ:Ναι,αλλά θα μπορούσαμε εδώ να πούμε και ότι η σκέψη χωρίς τη νοημοσύνη “δείχνει” μ’ έναν πολύ συγκεχυμένο τρόπο;

Κ:Ναι,με συγκεχυμένο,με άσχετο τρόπο.

Μπομ:Άσχετο,χωρίς νόημα,και λοιπά.Ενώ η σκέψη,μαζί με τη νοημοσύνη,αρχίζει να δείχνει μ’ ένα διαφορετικό τρόπο.Αλλά ,τότε, η σκέψη και η νοημοσύνη μοιάζει κάπως σαν να συγχωνεύονται σε μία κοινή λειτουργία.

Κ:Ναι.Ρωτάμε λοιπόν,τί είναι δράση σε σχέση με τη νοημοσύνη;Ετσι;

Μπομ:Ναι.

Κ:Τί είναι δράση σε σχέση με τη νοημοσύνη;Και για την πραγματοποίηση αυτής της δράσης είναι η σκέψη απαραίτητη;

Μπομ:Ναι,η σκέψη είναι απαραίτητη και αυτή η σκέψη προφανώς δείχνει και προς κάποιο περιεχόμενο δράσης,αλλά μοιάζει να δείχνει και προς τα δύο-και προς τη νοημοσύνη.Μία από ερωτήσεις που προκύπτουν πάντοτε είναι η εξής:Η νοημοσύνη και η σκέψη είναι απλώς δύο χαρακτηρισμοί του ίδιου πράγματος ή είναι δύο διαφορετικά πράγματα;Είναι πράγματι χωριστά;Μοιάζει να είναι χαρακτηρισμοί του ίδιου πράγματος.

Κ:Νομίζω ότι είναι χωριστά,διαφορετικά.

Μπομ:Είναι διαφορετικά,αλλά είναι όντως και χωριστά;

Κ:Τί εννοείτε με τη λέξη “χωριστά”;Ότι δεν έχουν σχέση,ότι δεν είναι συνδεδεμένα,ότι δεν έχουν κοινή πηγή;

Μπομ:Ναι.Έχουν κοινή πηγή;

Κ:Α,μάλιστα.Δηλαδή:Η σκέψη,το περιεχόμενό της και η νοημοσύνη,έχουν κοινή πηγή;(Μεγάλη παύση).Νονίζω πως έχουν,αναπόφευκτα έχουν.

Μπομ:Φυσικά,αλλιώς δεν θα μπορούσε να υπάρξει αρμονία.

Κ:Αναπόφευκτα έχουν,αλλά βλέπετε η σκέψη έχει κυριεύσει την ανθρωπότητα.Καταλαβαίνετε;Την έχει κυριεύσει.

Μπομ:Εξουσιάζει την ανθρωπότητα.

Κ:Η σκέψη,το μυαλό,εξουσιάζει τους ανθρώπους,κι επομένως η νοημοσύνη έχει πολύ μικρή θέση.Όταν το ένα πράγμα εξουσιάζει, το άλλο αναγκαστικά μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.

Μπομ:Δεν ξέρω αν είναι σημαντικό,αλλά θα μπορούσε κανείς να ρωτήσει, πώς έγινε αυτο;

Κ:Α,είναι πολύ απλό.

Μπομ:Τί θα λέγατε εσείς;

Κ:Θα έλεγα ότι καθώς η σκέψη πρέπει να έχει ασφάλεια,αναζητά ασφάλεια σε όλες της τις κινήσεις.Ενώ η νοημοσύνη δεν αναζητά ασφάλεια.Δεν χρειάζεται ασφάλεια.Η ιδέα της ασφάλειας δεν υπάρχειγια τη νοημοσύνη.Η νοημοσύνη είναι η ίδια ασφαλής,δεν “αναζητά ασφάλεια”.

Μπομ:Ναι, αλλά θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί την ερώτηση:και πώς συνέβη στη νοημοσύνη και επέτρεψε να την εξουσιάσουν;

Κ:Α,κι αυτό πάλι είναι ξεκάθαρο.Η σκέψη κυνηγάει ευχαρίστηση,άνεση,σωματική ασφάλεια,ψυχολογική ασφάλεια,ασφάλεια στις σχέσεις,ασφάλεια σε ό,τι κάνεις…

Μπομ:Αλλά αυτά είναι ένα είδος ψευδαίσθησης ασφάλειας.

Κ:Φυσικά και είναι ψευδαίσθηση ασφάλειας.

Μπομ:Μπορεί,δηλαδή,μπορεί να πει κανείς ότι κατά κάποιο τρόπο η σκέψη ξέφυγε από κάθε έλεγχο και έπεψε να επιτρέπει να τη βάζουν σε τάξη,μέσα στη γενική τάξη της νοημοσύνης.Έπαψε να βρίσκεται σε αρμονία με τη νοημοσύνη και άρχισε να κινείται με δική της πρωτοβουλία;

Κ:Με δική της πρωτοβουλία.

Μπομ:Αναζητώντας ασφάλεια και ευχαρίστηση,και τα λοιπά.

Κ:Τώρα:η σωματική ασφάλεια είναι όντως απαραίτητη κι από αυτήν ξεκίνησε κι έγιναν τρομερά σημαντικά:ο υλικός τρόπος ζωής,οι υλικές απολαύσεις,η υλική καλοπέραση-όλα αυτά.

Μπομ:Ναι,σκεφτόμουν λίγο γύρω απ’ αυτό.Αν πήγαινε κανείς πίσω στο ζώο,τότε αυτή η ενστικτώδης τάση προς την ευχαρίστηση και την ασφάλεια θα ήταν σωστή.Αλλά τώρα,όταν μπαίνει στη μέση η σκέψη,θολώνει τα ένστικτα και κατασκευάζει κάθε είδους αίγλη…

Κ:Ναι,ναι…(Γελαει)

Μπομ:…κι αναζητάει όλο και πιο πολύ ευχαρίστηση,όλο και πιο πολύ ασφάλεια.Και τα ένστικτα δεν έχουν αρκετή νοημοσύνη για να αντιμετωπίσουν την πολυπλοκότητα της σκέψης.Έτσι η σκέψη πήρε λάθος δρόμο επειδή ξεσήκωσε τα ένστικτα και τα ένστικτα πια ζητάνε όλο και περισσότερο απ’ όλα.

Κ:Ακριβώς, ακριβώς.Έτσι η σκέψη δημιούργησε όντως έναν κόσμο ψευδαίσθησης,σύγχυσης,έναν κόσμο μίασμα και παραμέρισε την νοημοσύνη.

Μπομ:Μάλιστα και,όπως είπαμε πριν,αυτό έκανε τον εγκέφαλο να είναι χαώδης και γεμάτος θόρυβο,ενώ η νοημοσύνη είναι η σιωπή του εγκεφάλου.Επομένως ένας εγκέφαλος με θόρυβο δεν έχει νοημοσύνη.

Κ:Ο εγκέφαλος που έχει θόρυβο δεν έχει νοημοσύνη,πολύ σωστά! (Γελάει)

Κρισναμούρτι “το ξύπνημα της νοημοσύνης” εκδ.κέδρος μεταφρΝ Πιλάβιος

Για τη νοημοσύνη

Ντέιβιντ Μπομ: Θα ήθελα να πω κάτι που σκεφτόμουν για τη νοημοσύνη και θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε από κει.Πάντα μου άρεσε,ξέρετε,να κοιτάζω στα λεξικά την ερμηνεία των λέξεων και την καταγωγή τους.Είναι πολύ ενδιαφέρον.Η καταγωγή λοιπόν της αγγλικής λέξης intelligence(νοημοσύνη) είναι από τη λατινική ,interlegere, που σημαίνει,”να διαβάζεις ανάμεσα”.Μου φαίνεται,λοιπόν, ότι θα μπορούσε να πει κανείς ότι η σκέψη είναι σαν την πληροφορία που υπάρχει σε ένα βιβλίο και η νοημοσύνη είναι εκείνη που πρέπει να τη διαβάσει, να “διαβάσει” τη σημασία της.Νομίζω ότι αυτό δίνει μια αρκετά καλή αντίληψη τού τι είναι νοημοσύνη.

Κρισναμούρτι: “Να διαβάζεις ανάμεσα στις γραμμές”.

Μπομ:¨Ναι, να πιάνεις το νόημα που υπάρχει πίσω τους.Υπάρχει και άλλη μια ερμηνεία της λέξης που δίνει το λεξικό και είναι:¨”πνευματική επαγρύπνηση”

Κ: Ναι, πνευματική επαγρύπνηση…”Πνευματική”!…(Γελάει και τον ακολουθεί κι ο Μπομ)

Μπομ: Και είναι, φυσικά,πολύ διαφορετικό για τους συναδέλφους μου,όταν μιλάνε για τη νοημοσύνη των ανθρώπων,όταν τη μετράνε,κ.λπ. Αλλά παίρνοντας,τώρα, υπόψη του κανείς όλα όσα έχετε πει για τη νοημοσύνη,θα μπορούσε να πει ότι η νοημοσύνη δεν είναι σκέψη.Έχετε πει ότι η σκέψη είναι κάτι που συμβαίνει μέσα στον αρχαίο μας εγκέφαλο, είναι μία σωματική διαδικασία που γίνεται ηλεκτροχημικά.Και έχει πλήρως αποδειχτεί από την επιστήμη ότι η σκέψη είναι ουσιαστικά μίασωματική,μία χημική,ηλεκτρικήδιαδικασία.Οπότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι ηνοημοσύνη δεν ανήκει στην ίδια κατηγορία με τη σκέψη.Δεν ανήκει καθόλου στην κατηγορία του χρόνου.

Κ: Η νοημοσύνη;

Μπομ:Ναι.

Κ:Ναι.

Μπομ:Η νοημοσύνη “διαβάζει” τις σκέψεις,βλέπει το νόημά τους.Νομίζω ότι θα μπορούσαμε να αρχίσουμε απ’ αυτό το θέμα.Και υπάρχει κι άλλο ένα σημείο πριν ξεκινήσουμε: Έχετε πει ότι είναι ουσιαστικό να δει ο ίδιος ο αρχαίος μας εγκέφαλος τα όριά του, έτσι ώστε να ξέρει πού να μην ανακατεύεται και να μη δημιουργεί φασαρίες.Φυσικά η σκέψη έχει την τάση να συνεχίζει να ανησυχεί για κάποιο ζήτημα, κι αν δε δει πραγματικά βαθιά ότι αυτό το ζήτημα είναι άνευ σημασίας, η σκέψη έχει την τάση να εξακολουθεί να απασχολείται μ’ αυτό.Αν πεις ότι η σκέψη είναι κάτι σωματικό, τότε ο νους ή η νοημοσύνη ή ό,τι άλλο όνομα θέλετε να δώσετε, μοιάζει να είναι κάτι διαφορετικό, να ανήκει σε μία διαφορετική κατηγορία.Εσείς θα λέγατε ότι υπάρχει πραγματική διαφορά ανάμεσα στο σωματικό, στη σκέψη και στη νοημοσύνη;

Κ: Εκείνο,δηλαδή,πουλέμε,κύριε,είναι ότι η σκέψη είναι ύλη; Θα μπορούσαμε να το θέσουμε έτσι;

Μπομ: Μμμ…Ύλη…Θα την αποκαλούσα καλύτερα,υλική διαδικασία.

Κ: “Υλική διαδικασία”.Εντάξει.Η σκέψη είναι μία υλική διαδικασία.Και ποια είναι η σχέση ανάμεσα σ’ εκείνη και στη νοημοσύνη; Αυτό δεν είναι το ερώτημα;

Μπομ: Ναι, και μετά γεννιούνται πολλά ερωτήματα που θα ήταν σημαντικά για την επιστήμη.

Κ: Ναι.Είναι η νοημοσύνη προιόν της σκέψης;

Μπομ: Νομίζω ότι μπορούμε να το πάρουμε ως δεδομένο ότι δεν είναι.

Κ: Δεν είναι.Αλλά γιατί; Γιατί το παίρνουμε ως δεδομένο ότι δεν είναι;

Μπομ: Απλώς επειδή η σκέψη είναι μηχανική.

Κ: Η σκέψη είναι μηχανική, σωστά.

Μπομ: Και η νοημοσύνη δεν είναι.

Κ: Η σκέψη λοιπόν είναι μετρήσιμη, η νοημοσύνη δεν είναι.

Μπομ: Ναι.

Κ: Και πώς γίνεται και ζωντανεύει αυτή η νοημοσύνη;Αν η σκέψη δεν έχει σχέση με τη νοημοσύνη, τότε το ξύπνημα της νοημοσύνης είναι το σταμάτημα της σκέψης; Ή εκείνο που συμβαίνει είναι ότι η νοημοσύνη όντας ανεξάρτητη από τη σκέψη, κι επομένως δεν ανήκει στο χρόνο, υπάρχει πάντα;

Μπομ: Αυτό γεννάει πολλές δύσκολες ερωτήσεις.

Κ: Ναι, το ξέρω.

Ντειβιντ Μπομ:Θα ήθελα,ξέρετε,να βάλω τη συζήτησή μας σ’ ένα πλαίσιο σκέψης σύμφωνα με το οποίο,θα μπορούσε κανείς να συσχετίζει όσα λέμε με οποιεσδήποτε επιστημονικές απόψεις που πιθανώς να υπάρχουν.

Κρισναμούρτι:Ναι,κύριε.

Μπομ:Για να δείξει κανείς ότι ταιριάζει μ’ αυτές ή ότι δεν ταιριάζει.Λέτε,λοιπόν,ότι η νοημοσύνη ίσως και να υπάρχει πάντα εκεί.

Κ:Αναρωτιέμαι.Είναι πάντα εκεί;

Μπομ:Μπορεί ναι,μπορεί και όχι.Ή: είναι δυνατό να παρεμποδίζει κάτι τη νοημοσύνη;

Κ:Βλέπετε,οι αρχαίοι ινδουιστές-αν δεν κάνω λάθος-έχουν τη θεωρία ότι η νοημοσύνη ή ο Brahman,υπάρχει πάντοτε και είναι τελείως καλυμμένος από ψευδαισθήσεις,από την ύλη,από ανοησίες και απ’ όλα τα βλαβερά πράγματαπου έχει δημιουργήσει η σκέψη.Δεν ξέρω,όμως,αν θα μπορούσαν να πάνε τόσο μακριά όσο λέμε.

Μπομ:Σωστά,ναι.Δεν βλέπουμε στην πράξη την αιώνια ύπαρξη της νοημοσύνης.

Κ:Λένε:”καθάρισε τα πράγματα κι εκείνη θα είναι εκεί”.Η υπόθεση που κάνουν,λοιπόν,είναι ότι υπήρχε πάντα.

Μπομ:Υπάρχει,όμως,μια δυσκολία στη λέξη :”πάντα”…

Κ:Ναι ξέρω.

Μπομ:…επειδή το “πάντα” υπονοεί χρόνο.

Κ:Σωστά.

Mπομ:Και εδώ ακριβώς ειναι η δυσκολία.Ο χρόνος είναι σκέψη.Θα ήθελα να το θέσω διαφορετικά:ότι η σκέψη ανήκει στην κατηγορία του χρόνου-ή ίσως είναι το αντίστροφο-ότι ο χρόνος ανήκει στην κατηγορία της σκέψης.Με άλλα λόγια,η σκέψη έχει επινοήσει τον ψυχολογικό χρόνο και,στην πραγματικότητα.η σκέψη…

Κ:Είναι χρόνος.

Μπομ:Είναι ψυχολογικός χρόνος.Όπως το βλέπω εγώ,είναι κάπως έτσι:η σκέψη μπορεί να σβήσει τον ψυχολογικό χρόνο μέσα σε μια στιγμή.Η σκέψη όμως αλλάζει συνεχώς χωρίς να βλέπει ότι αλλάζει υλικά-δηλαδή αλλάζει για υλικές αιτίες.

Κ:Ναι.

Μπομ:Όχι για λογικές αιτίες.

Κ:Για λογικές και για παράλογες αιτίες,που εξαρτώνται από το περιβάλλον κι από ένα σωρό άλλα πράγματα.

Μπομ:Οι αιτίες δεν έχουν να κάνουν με κάτι συνολικό,αλλά έχουν να κάνουν με κάποια υλική κίνηση στον εγκέφαλο.Επομένως, καθώς η σκέψη αλλάζει με το χρόνο τη σημασία της δεν είναι πια αμετάβλητη,γίνεται αντιφατική και αλλάζει μ’ έναν αυθαίρετο τρόπο.

Κ:Ναι,σας παρακολουθώ…

Μπομ:Τότε αρχίζεις να σκέφτεσαι ότι τα πάντα αλάζουν.Εγώ αλλάζω,τα πάντα αλλάζουν,αλλά τότε ακριβώς αρχίζεις να σκέφτεσαι,”ζω μέσα στο χρόνο”.Και ο χρόνος τότε εκτείνεται,γίνεται απέραντος,το παρελθόν πριν να υπάρξω,και όλο πιο πίσω αλλά και όλο πιο μπροστά στο μέλλον κι αρχίζεις να λες ότι ο χρόνος είναι η ουσία των πάντων,ο χρόνος κυριαρχεί στα πάντα.Στην αρχή το μικρό παιδί μπορεί να σκέφτεται,”είμαι αιώνιος”,κι έπειτα αρχίζει να καταλαβαίνει ότι υπόκειται στο χρόνο.Η γενική άποψη είναι η ουσία της ζωής,που νομίζω ότι δεν είναι μόνο η κοινά αποδεκτή,αλλά το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικης άποψης.Είναι πολύ δύσκολο να εγκαταλειφθεί,επειδή είναι μία ισχυρή διαμόρφωση.Ισχυρότερη και από το “παρατηρητής και παρατηρούμενο”

Κ:Ναι.Και αυτό που λέμε και οι δύο,ότι η σκέψη ανήκει στο χρόνο.Ότι η σκέψη είναι μετρήσιμη,ότι η σκέψη μπορεί να αλλάξει,να τροποποιηθεί,να επεκταθεί και ότι η νοημοσύνη είναι εντελώς διαφορετικής ποιότητας;

Μπομ:Σωστά:διαφορετικής κατηγορίας,διαφορετικής ποιότητας.Και έχω μία ανάλογη εντύπωση για τη νοημοσύνη σε σχέση με το χρόνο:΄Οταν σκεφτόμαστε το παρελθόν και το μέλλον,σκεφτόμαστε ότι το παρελθόν μετατρέπεται σε μέλλον.Αλλά μετά μπορείς να δεις ότι αυτό δεν μπορεί να είναι έτσι,ότι είναι απλώς σκέψη και έχει κανείς την εντύπωση ότι το παρελθόν και το μέλλον είναι και τα δύο παρόντα και υπάρχει μία κίνηση που γίνεται με άλλο τρόπο.Ότι όλο το “μοντέλο” κινείται.

Κ:Ναι.Όλο το “μοντέλο ” κινείται.

Μπομ:Αλλά δεν μπορώ να έχω κάποια εικόνα του πώς κινείται.Κατά κάποιον τρόπο κινείται κατακόρυφα,ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον.Σε μια πρώτη ματιά αρχίζω να σκέφτομαι ότι αυτή η κίνηση γίνεται σε έναν άλλο χρόνο.

Κ:Ακριβώς,ακριβώς.

Μπομ:Αλλά αυτό σε γυρνάει σε κάτι παράδοξο.

Κ:Ναι,ακριβώς.Έτσι δεν είναι,κύριε; Δηλαδή:αφού η νοημοσύνη είναι έξω από τον χρόνο, τότε δεν συνδέεται με τη σκέψη η οποία είναι κίνηση μέσα στο χρόνο.

Μπομ:Ωστόσο,όμως,η σκέψη θα πρέπει να συνδέεται μαζί της.

Κ:Συνδέεται;

Μπομ:Λέτε ότι είναι εντελώς ασύνδετη;

Κ:Ρωτάω.

Μπομ:Είναι;

Κ:Νομίζω ότι δεν συνδέεται.

Μπομ:Δεν συνδέεται λέτε.Αλλά σε μια πρώτη ματιά μοιάζει να υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τους, με την έννοια ότι διακρίνεις τη σκέψη που έχει νοημοσύνη από τη σκέψη που δεν έχει νοημοσύνη.

Κ:Ναι,αλλά χρειάζεται νοημοσύνη για να ναγνωρίσεις τη σκέψη που στερείται νοημοσύνης.

Μπομ:Αλλά όταν η νοημοσύνη “διαβάζει” τη σκέψη,τότε ποιά είναι η σχέση τους;

Κ:Νομίζω,κύριε,ότι θα πρέπει να μην προχωρήσουμε βιαστικά.

Μπομ:Ναι…και η σκέψη όντως ανταποκρίνεται στη νοημοσύνη; Δεν αλλάζει η σκέψη;

Κρισναμούρτι “το ξύπνημα της νοημοσύνης” 3ος τόμος εκδ.κέδρος μετφρ Ν Πιλάβιος

The Doors - Break On Through (To the Other Side)

Είμαι όλα

Κρισναμούρτι Τζίντου

Τον εαυτό του παιδί

-Εγώ κατά καιρούς και στα έχω "χώσει" και σου έχω πει τα παράπονά μου πατέρα...
-Τί παράπονα παιδί μου;
-Να! ότι δεν είχα τον πατέρα διπλά μου,δεν τον ένωθα κοντά μου...δούλευες πολύ και μου έλειπες...ένιωθα ότι με θεωρούσες λίγο τεμπέλη, λίγο μαλθακό...όλο μου έλεγες να μη φοβάμαι τη δουλειά...
-Α! το έκανα για να σε κάνω δυνατό...να μπορείς να αντέχεις!
-Τέλος πάντων! κάποια στιγμή κατάλαβα! όμως εσύ έχεις κάτι να μου πεις που δεν μου το έχεις πει...κάτι, οτιδήποτε το παραπονό σου...έζησες και σε δύσκολους καιρούς,από 7 χρονών δούλευες και κακοπερνούσες...
-Κοίτα ,παιδί μου.Τα παιδικά μου χρόνια αλλά και τη ζωή μου τα έχω μέσα μου τακτοποιημένα...έχω σκεφτεί ότι κοιτάμε το λουλούδι το αγαπάμε για την ομορφιά του και το άρωμά του... αλλά το λουλούδι έχει και αγκάθια.Και εμείς δεν τα θέλουμε, δεν τα αγαπάμε τα αγκάθια...γιατί;...λουλούδι και αγκάθια είναι ένα...
...και ξαφνικά,εκείνη τη στιγμή, ο μπαμπάς ξεκλείδωσε το δωμάτιο του παιδιού του και κάθισε δίπλα του,στο προσκεφάλι του,εκεί που το παιδί είχε μείνει ξάγρυπνο να περιμένει...
...και ξαφνικά,εκείνη τη στιγμή, το παιδί βαθιά μέσα του ένιωσε να μπαίνουν όλα στη θέση τους...όλα σωστά...

Παράξενη Πρωτομαγιά

Παράξενη πρωτομαγιά
μ' αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια
ηρθ' ο καιρός του "έχε γεια"
τι να την κάνεις πια την περηφάνια

Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά
σκοτάδι πέφτει και συννεφιά
ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές
σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.

Παράξενη πρωτομαγιά
ο ήλιος καίει το πέλαγο στη δύση
μα της καρδιάς την πυρκαγιά
πού θα βρεθεί ποτάμι να την σβήσει.

Στίχοι Ν.Γκάτσος Μουσική Μ.Χατζιδάκης


Ξεχωριστά παράξενη,στα μάτια μου, η φετινή Πρωτομαγιά.
Οι στίχοι του Ν.Γκάτσου εκφράζουν με ακρίβεια αυτά που νιώθω...
Καλό μήνα σε όλους (Γκούφη μ' ακούς?)

Γιος του Ανθρώπου

Πολύ καιρό πριν ζούσε ένας Άνθρωπος που σταυρώθηκε επειδή αγάπησε πολύ και αγαπήθηκε πολύ.
Και παράξενο που το λέω,Τον συνάντησα χτες τρεις φορές.
Την πρώτη φορά ζητούσε από έναν αστυνομικό να μην πάρει μια πόρνη στη φυλακή.
Τη δεύτερη φορά έπινε κρασί μ' έναν απόβλητο της κοινωνίας.
Την τρίτη φορά είχε πιαστεί στις γροθιές μ' έναν προαγωγό μέσα σε μια εκκλησιά.

X.Γκιμπράν "Άμμος και Αφρός"

Αυγουστος - Νικος Παπαζογλου

Διαβατήριο

Ήμουν κάποτε ο Απρίλης σου εγώ...

Αυτό το τραγούδι όποτε το ακούω με μελαγχολεί γλυκά αν και δεν έχω σχέση με την όμορφη Θεσσαλονίκη.
Πρωταπριλιά σήμερα και το θυμήθηκα.
Καλό μήνα.

Επικαιρότητα και συγκυρία.

Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο του φίλου Δ http://inreparabile.blogspot.com/

Οι ιδεολογίες συνήθως αποσκοπούν στην στράτευση ανθρώπων σε σκοπούς, στην νομιμοποίηση θεσμών και πρακτικών στο ευρύτερο κοινωνικό στίβο, αλλά και στη συνείδηση του καθενός ξεχωριστά. Δρουν σαν προκάλυμμα, σαν προβιά την οποία φορά ένας φορέας που θέλει να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του’ όσο μεγαλύτερη η αξίωση ισχύος μιας ιδεολογίας (για παράδειγμα μπορεί να αξιώνει να μιλά στο όνομα της οικουμένης ή της «ανθρωπότητας») τόσο μεγαλύτερη η αξίωση ισχύος του φορέα της, αυτού που την φέρει. Η παλαιότερη οικουμενική αξίωση ισχύος η οποία υπάρχει ακόμα στις μέρες μας ζωντανή είναι ο Χριστιανισμός, ο οποίος έχει γεννήσει διαφόρων ειδών μεταλλαγμένα κουτσούβελα, όπως είναι και τα δύο οικονομικοφρενοί αδερφάκια που έχουν οικουμενική αξίωση ισχύος, ο φιλελευθερισμός και ο μαρξισμός –ο Κάιν και ο Άβελ δηλαδή, για να μην ξεχνάμε τις ρίζες τους.

Βέβαια όταν σοβαρεύουν τα πράγματα οι ιδεολογίες πάνε περίπατο –ή βρίσκεται μια άλλη που εξυπηρετεί την συγκυρία- και όλοι μπλέκονται μέ όλους στον κόσμο του Κάιν και του Άβελ ζούμε. Δύο χρήσιμα βίντεο από αυτόν τον κόσμο.

Untitled from babavimeo on Vimeo.

καλό μήνα

all the leaves are brown
and the sky is grey
I've been for a walk
on a winter's day

I'd be safe and warm
if I was in L.A
California Dreamin'
on such a winter's day

stopped into a church
I passed along the way
well, I got down on my knees
and I pretend to pray

you know the preacher likes the cold
he knows I'm gonna stay
California Dreamin'
on such a winter's day

all the leaves are brown
and the sky is grey
I've been for a walk
on a winter's day

if I didn't tell her
I could leave today
California Dreamin'
on such a winter's day x3

Η καθοριστική πορδή

Ένας πλούσιος βεδουίνος που τον έλεγαν Αμπούλ Χουσείν αποφάσισε κάποτε, μετά από προτροπή των φίλων του, να παντρευτεί.Διάλεξε μια κόρη ωραία σαν το ολόγιομο φεγγάρι.Τη μέρα του γάμου του άνοιξε τις πόρτες του σπιτιού του και έκανε μια λαμπρή γιορτή.Όλοι οι καλεσμένοι έφαγαν και ήπιαν με την ψυχή τους.Οδήγησαν τη σύζυγο σε όλο το σπίτι.Η νύφη άλλαζε φόρεμα σε κάθε δωμάτιο.Τελικά, οι γυναίκες την οδήγησαν στη γαμήλια κάμαρα και την ετοίμασαν να υποδεχτεί το σύζυγό της.
Ο Αμπούλ Χουσείν μπήκε στο δωμάτιο με συνοδεία.Κάθισε για μια στιγμή αξιοπρεπώς σε ένα ντιβάνι.Σηκώθηκε μετά από λίγο για να ευχαριστήσει τις γυναίκες και να τους δώσει άδεια να φύγουν, όταν ξαφνικά-τί ατυχία- άφησε μια πορδή που περιγράφεται στις "Χίλιες και Μία Νύχτες" σαν "τρομερή και ηχηρή".
Οι γυναίκες προσποιήθηκαν ότι μιλούσαν μεταξύ τους και ότι δεν άκουσαν τίποτα.Η σύζυγος γελώντας κουδούνισε τα βραχιόλια της.Ο Αμπούλ Χουσείν όμως, καταντροπιασμένος, βγήκε στην αυλή, σέλωσε το άλογό του και εξαφανίστηκε στα σκοτάδια της νύχτας.
Έφτασε στη θάλασσα, είδε ένα πλοίο που σαλπάριζε για την Ινδία και επιβιβάστηκε.
Είχε αποφασίσει να τον ξεχάσουν στην ίδια του την χώρα.Άφηνε πίσω του μια ολόκληρη ζωή.
Στην Ινδία, καθώς ήταν πολύ ικανός, δημιούργησε από την αρχή μια νέα ζωή,πολύ λαμπρή.Έγινε έμπιστος ενός βασιλιά και τον σέβονταν όλοι.
Αφού πέρασαν δέκα χρόνια, τον κυρίευσε νοσταλγία για την πατρίδα.Αναστέναζε αδιάκοπα και σκεφτόταν την πόλη και το σπιτικό του.Μια μέρα το έσκασε.Μεταμφιέστηκε σε δερβίση και τελικά έφτασε στο λόφο που δέσποζε πάνω από την πόλη του.Με δάκρυα στα μάτια, αναγνώρισε το δώμα του παλιού σπιτιού του, καθώς και τα γειτονικά σπίτια.
Κατέβηκε από το λόφο και ακολούθησε τα στενοσόκακα για να φτάσει στο σπίτι του.Την ώρα που περπατούσε στο δρόμο, με την καρδιά γεμάτη συγκίνηση, είδε μια γριά που ξεψείριζε ένα κοριτσάκι δέκα περίπου χρονών.Την ώρα που περνούσε, άκουσε χωρίς να το θέλει το μικρό κοριτσάκι να ρωτάει:
"Ποια χρονιά γεννήθηκα;"
"Γεννήθηκες", της απάντησε η γριά, "δύο χρόνια μετά την πορδή του Αμπούλ Χουσείν".
Ο Αμπούλ Χουσείν πάγωσε.Η πορδή του είχε γίνει σημαντική ημερομηνία στα χρονικά της πόλης.Είχε γίνει τμήμα της ιστορίας.Και ο δυστυχής σκέφτηκε:
"Η πορδή μου επέζησε τόσο χρόνο όσο χρόνο χρειάζονται τα άνθη της φοινικιάς για να μεγαλώσουν".
Έκανε μεταβολή τρέχοντας και έφυγε για να μην επιστρέψει ποτέ.Γύρισε στην Ινδία κι από τότε έζησε μέσα στη θλίψη μέχρι το θάνατό του.

ιστορία από τον "Κύκλο των σοφών" του "Jean-Claude Carriere

Ερωτικό

Ο Αρχιτραγουδιστής της Ζωής

Στις όχθες ενός ποταμού που κυλούσε ήσυχα

ήταν ένα χωριό γεμάτο από ανθρώπους,

αλλά άδειο από ζωή.

Α, τι θλίψη που είχε!



Πολλοί ήταν οι ναοί με τις ζωγραφιστές εικόνες,

Θεοί πλασμένοι από την ανθρώπινη σκέψη,

περήφανοι ιερείς, με απαλή φωνή, που έψελναν δυνατά.

Σοβαροί ομιλητές μιλούσαν για φιλοσοφία κάτω από

δροσερά δέντρα.

Κλάμα από πολλά βάρη, ο φόβος της θλίψης,

περίπλοκοι θρησκευτικοί νόμοι,

ηθική φτιαγμένη για άλλους,

ο δυνατός να τρέφεται απ’ τον αδύνατο.

Ο κουρελής και ο ντυμένος

να περπατάνε στο ίδιο το στενό δρομάκι,

όλοι σε μια σύγκρουση αναμεταξύ τους,

οι Θεοί τους, οι νόμοι τους, οι αγάπες τους.



Το χωριό το λέγανε: ο κόσμος.



Μια όμορφη μέρα, σ’ ένα σταυροδρόμι,

κάποιος φώναξε:

“Ακούστε , άνθρωποι.

Υπάρχει διαφθορά και σύγκρουση,

το τραγούδι της ζωής σας είν’ ακάθαρτο.

Ο Αρχιτραγουδιστής της Ζωής

θα επισκεφθεί αυτό το αρχαίο χωριό.

Αφουγκραστείτε την αρμονία του τραγουδιού του”.



Το γιασεμί ανοίγει την καρδιά του στη σκοτεινή νύχτα.



“Είμαι ο Αρχιτραγουδιστής της Ζωής,

υπέφερα για πολύ και ξέρω.

Κρατήστε αγνό το τραγούδι στην καρδιά σας,

ο τρόπος είναι απλός.

Αποτινάξτε τις περιπλοκότητες των Θεών,

των θρησκειών και των πιστεύω που υπάρχουν μέσα σας.

Μη δένετε τη ζωή σας με ιεροτελεστίες, με επιθυμία για

παρηγοριά.

Γίνετε οι ίδιοι φως για τον εαυτό σας.Τότε δε θα περιμένετε τίποτε από τους άλλους.

Τη ζωή δεν την κρατάνε τα δεσμά του φόβου.

Ελευθερωθείτε και τότε θα υπάρξει το θαύμα της τάξης.

Αγαπάτε τη Ζωή και τότε δε θα υπάρχει μοναξιά.

Αχ, ακούστε τη φωνή που βγαίνει

μέσα από την αγάπη μου,

υπέφερα για πολύ και ξέρω.

Είμ’ ελεύθερος, αιώνια ευτυχισμένος.

Είμαι ο Αρχιτραγουδιστής της Ζωής.”



Απαλή πέφτει βροχή στη φλογισμένη γη.



Οι λίγοι που άκουσαν αναγάλλιασαν πολύ.

Παραμερίζοντας τα πάντα

ελευθέρωσαν τη ζωή τους από κάθε σκλαβιά.

“Μάλιστα”, φώναξαν οι άλλοι , οι πολλοί, “αλλά

πώς θα συμφιλιώσουμε την ομορφιά των Θεών μας με το

τραγούδι σου;

Με ποιον τρόπο θα ταιριάξουμε τα λόγια σου

μέσα στους ναούς που εμείς δημιουργήσαμε;

Μας φέρνεις τη σύγχυση.

Δε θα δεχτούμε τίποτ’ από σένα.

Είπες πράγματα που δεν τα ξέρουμε,

όσα είπες είναι λόγια του Διαβόλου,

φύγε από δω, φύγε από δω.”



Ο Αρχιτραγουδιστής της Ζωής συνέχισε το δρόμο του

και οι άνθρωποι πάλευαν με το πρόβλημα της συμφιλίωσης.


Tζίντου Κρισναμούρτι (12/5/1895-17/2/1986)

Ρουμί

Αφού γυρεύεις το κέρδος
μην αποφεύγεις τους πελάτες σου.
Αφού γυρεύεις το φεγγάρι
μην αποφεύγεις τη νύχτα.
Αφού γυρεύεις το ρόδο
μην αποφεύγεις τ' αγκάθια.
Αφού γυρεύεις τον Αγαπημένο
μην αποφεύγεις τον εαυτό σου.

Η νύχτα πέφτει
κι οι άνθρωποι πάνε να κοιμηθούν
σαν τα ψάρια που επιστρέφουν στο νερό.
Όταν ξυπνήσουν
άλλοι ασχολούνται με τις δουλειές τους
άλλοι ασχολούνται με τον εαυτό τους.

πήγες...γύρισες...πήγες?

Πάντα ήθελα να πάω στην Καλαμπάκα...φοβούμουν όμως μήπως και μ' εγκαταλείψουν...

...μα έπιασα το φόβο μου στη φάκα
και έτσι βρέθηκα στην Καλαμπάκα...

Μετέωρα

Περτούλι

Πύλη

Μέτσοβο

Γρεβενά

Καλαμπάκα και πάλι

να 'μαι κι εγώ...


...να τραγουδάω...
"Έξω κυλάει της πόλης το ποτάμι
δε μου 'πες στα ταξίδια σου τι είδες
αν όπως πήγες γύρισες δεν πήγες
στου κόσμου το πολύχρωμο χαρμάνι"