23 Σεπτεμβρίου 1961

Έκανε ζέστη κι ήταν μάλλον αποπνικτικά ακόμα και στους κήπους. Είναι ασυνήθιστο να κάνει τέτοια ζέστη για τόσο μεγάλο διάστημα. Μια καλή βροχή κι ένας πιο δροσερός καιρός θα ήταν κάτι πολύ ευχάριστο. Στους κήπους πότιζαν το γρασίδι και σε πείσμα της ζέστης και της έλλειψης βροχής το γρασίδι ήταν λαμπερό και ακτινοβολούσε, ενώ τα λουλούδια ήταν εκθαμβωτικά. Μερικά δέντρα ήταν ανθισμένα εκτός εποχής, γιατί πολύ γρήγορα ο χειμώνας θα είναι εδώ. Υπήρχαν παντού περιστέρια που ντροπαλά απόφευγαν τα παιδιά. Μερικά από τα παιδιά τα κυνηγούσαν γι' αστείο και τα περιστέρια το ήξεραν. Ο ήλιος ήταν κόκκινος πάνω σ' ένα μουντό, βαρύ ουρανό. Δεν υπήρχαν χρώματα, εκτός από κείνα των λουλουδιών και του γρασιδιού. Το ποτάμι ήταν θαμπό και άτονο.
Ο διαλογισμός αυτήν την ώρα ήταν ελευθερία και ήταν σαν να μπαίνεις σ' έναν άγνωστο κόσμο ομορφιάς και ησυχίας. Ήταν ένας κόσμος χωρίς εικόνες, σύμβολα ή λέξεις, χωρίς κύματα μνήμης. Η αγάπη ήταν ο θάνατος του κάθε λεπτού και κάθε θάνατος ήταν ανανέωση της αγάπης. Δεν ήταν προσκόλληση, δεν είχε ρίζες. Άνθιζε χωρίς λόγο και ήταν μια φλόγα που κατάκαιγε τα σύνορα, τους προσεκτικά χτισμένους φράκτες της συνείδησης. Ήταν ομορφιά πέρα από σκέψεις και συναισθήματα. Δεν ήταν βαλμένη στον καμβά, σε στίχο ή σε μάρμαρο. Ο διαλογισμός ήταν χαρά και μαζί του ήρθε μια ευλογία.
Είναι πολύ παράξενο πόσο διψάει ο καθένας μας για δύναμη, δύναμη του πλούτου, της θέσης, της ικανότητας, των γνώσεων. Στην απόκτηση δύναμης υπάρχει σύγκρουση, σύγχυση και πόνος. Την ψάχνουν το ίδιο ο ερημίτης και ο πολιτικός, η νοικοκυρά κι ο επιστήμονας. Μπορούν να σκοτώσουν, να καταστρέψουν ο ένας τον άλλον για να την αποκτήσουν. Οι ασκητές αποκτούν αυτή τη δύναμη, περνώντας μέσα από την αυταπάρνηση, τον αυτοέλεγχο, την καταπίεση. Ο πολιτικός αποκομίζει αυτή την δύναμη με τα λόγια, την ικανότητα, την εξυπνάδα. Η κυριαρχία της γυναίκας πάνω στον άντρα της κι εκείνου πάνω σ' αυτή, δίνουν επίσης την αίσθηση αυτής της δύναμης. Ο παπάς που έχει αναλάβει, που έχει πάρει πάνω του την ευθύνη του θεού του, αυτή τη δύναμη γνωρίζει κι εκείνος. Όλοι ζητάνε αυτή τη δύναμη ή θέλουν να έχουν σχέσεις με την πνευματική ή την κοσμική δύναμη. Η δύναμη θρέφει την εξουσία και μαζί της έρχεται η σύγκρουση, η σύγχυση και η θλίψη. Η εξουσία διαφθείρει εκείνον που την έχει κι εκείνους που είναι κοντά της ή την ψάχνουν. Στη δύναμη του παπά και της νοικοκυράς, του ηγέτη και του ικανού οργανωτή, του άγιου και του βουλευτή, υπάρχει το κακό. Κι όση περισσότερη είναι η δύναμη τόσο μεγαλύτερο είναι το κακό. Είναι μια αρρώστια που αρπάζει κάθε άνθρωπος, τη θρέφει μέσα του και τη λατρεύει. Μαζί της, όμως, έρχεται πάντα και ατέλειωτη σύγκρουση, σύγχυση και πόνος. Αλλά κανείς δεν πρόκειται να την αρνηθεί, να τη βάλει κατά μέρος.
Μαζί της πάει παρέα η φιλοδοξία, η επιτυχία και μια ασπλαχνιά που έχει γίνει αξιοσέβαστη και εντελώς αποδεχτή. Κάθε κοινωνία, ναός και εκκλησία δίνουν τις ευλογίες τους στη δύναμη κι έτσι η αγάπη διαστρεβλώνεται και καταστρέφεται. Λατρεύεται ο φθόνος ενώ ο ανταγωνισμός θεωρείται ηθικός. Μαζί με όλα αυτά τώρα έρχεται ο φόβος, ο πόλεμος και η θλίψη κι ωστόσο κανένας άνθρωπος δεν πρόκειται να την παραμερίσει. Το να αρνηθείς τη δύναμη, σε κάθε της μορφή είναι η αρχή της αρετής. Η αρετή είναι διαύγεια, σβήνει τη σύγκρουση και τη θλίψη. Η φθοροποιός ενέργεια της δύναμης, με τις ατελείωτες πανουργίες της, κουβαλάει πάντα μαζί της αναπόφευκτη βλάβη και αθλιότητα, δεν έχει τέλος. Όσο κι αν βελτιωθεί και περιφραχτεί από το νόμο και τους κανόνες της ηθικής, θα βρει τρόπο να ξεφύγει στα σκοτεινά και από μόνη της. Γιατί βρίσκεται εκεί, κρυμμένη στις σκοτεινές γωνιές των σκέψεων και των επιθυμιών μας. Αυτές είναι που πρέπει να ερευνηθούν και να κατανοηθούν για να υπάρξει τέλος στη σύγκρουση, στη σύγχυση και στον πόνο. Ο καθένας πρέπει να το κάνει αυτό, όχι μέσω κάποιου συστήματος ανταμοιβών και τιμωριών. Ο καθένας μόνος του πρέπει να έχει επίγνωση της δομής της ίδιας του ψυχοσύνθεσης, να δει εκείνο που είναι, που σημαίνει το τέλος αυτού που υπάρχει.
Με το ολοκληρωτικό τελείωμα αυτής της δύναμης και της σύγχυσης, της σύγκρουσης και της θλίψης της, ο καθένας αντικρίζει αυτό που πράγματι είναι: ένας μπόγος με αναμνήσεις και μια μοναξιά που όλο και βαθαίνει. Η επιθυμία για δύναμη και επιτυχία είναι φυγή απ' αυτή ακριβώς τη μοναξιά και τις στάχτες, που είναι οι αναμνήσεις. Για να πάει κανείς πιο πέρα, χρειάζεται να τα δει και τα δύο, να τα αντιμετωπίσει, με κανέναν τρόπο να μην τα αποφύγει, καταδικάζοντάς τα ή από το φόβο αυτού που είναι. Ο φόβος γεννιέται ακριβώς με την πράξη της φυγής από το γεγονός, από αυτό που πράγματι συμβαίνει. Πρέπει κανείς να βάλει κατά μέρος, ολοκληρωτικά και τελειωτικά, με τη θέλησή του και χωρίς προσπάθεια, τη δύναμη και την επιτυχία και τότε, με την αντιμετώπιση, με το αντίκρισμα, με την ουδέτερη επίγνωση, χωρίς επιλογές, οι στάχτες και η μοναξιά έχουν μια εντελώς διαφορετική σημασία. Το να ζεις μαζί με κάτι σημαίνει να το αγαπάς, όχι να είσαι προσκολλημένος σ' αυτό. Για να ζεις με τις στάχτες και τη μοναξιά πρέπει να υπάρχει μεγάλη ενέργεια κι αυτή η ενέργεια έρχεται όταν δεν τα φοβάσαι πια.
Όταν θα έχεις περάσει μέσα από αυτή τη μοναξιά, έτσι όπως θα πέρναγες από μια πραγματική πόρτα, τότε θα συνειδητοποιήσεις ότι εσύ και η μοναξιά είστε ένα, ότι δεν είσαι ο παρατηρητής που κοιτάζει εκείνο το συναίσθημα που δεν περιγράφεται με λόγια. Είσαι εκείνο. Και δεν μπορείς πια να του ξεφύγεις, όπως έκανες πριν με πολλούς επιδέξιους τρόπους. Εσύ είσαι εκείνη η μοναξιά, δεν υπάρχει τρόπος να την αποφύγεις και τίποτα δεν μπορεί να την καλύψει ή να τη γεμίσει. Τότε μόνο ζεις μαζί της, είναι μέρος σου, είναι το σύνολό σου. Ούτε η ελπίδα ούτε η απελπισία δεν μπορεί να την αποβάλλει, ούτε ο κυνισμός ούτε κάποια νοητική πανουργία. Εσύ είσαι εκείνη η μοναξιά, οι στάχτες που κάποτε ήταν φωτιά. Αυτή είναι ολοκληρωτική μοναξιά, αθεράπευτη, πέρα από ότι κι αν κάνεις.Το μυαλό δεν μπορεί πια να μηχανεύεται τρόπους και μέσα φυγής, είναι ο δημιουργός της μοναξιάς μέσα από τις δικές του ακατάπαυστες δραστηριότητες αυτοαπομόνωσης, άμυνας και επιθετικότητας. Όταν έχει επίγνωση αυτού του πράγματος, με αρνητική στάση απέναντί του, χωρίς επιλογές, τότε είναι πρόθυμο να πεθάνει, να μείνει εντελώς ακίνητο.
Μέσα από αυτή τη μοναξιά, μέσα από αυτές τις στάχτες, γεννιέται μια καινούρια κίνηση. Είναι η κίνηση εκείνου που είναι μόνος. Είναι μία κατάσταση όπου κάθε επιρροή, κάθε καταναγκασμός, κάθε μορφή αναζήτησης και επιτεύγματος έχουν σταματήσει φυσιολογικά και ολοκληρωτικά. Είναι ο θάνατος του γνωστού. Τότε μόνο υπάρχει το ατέλειωτο ταξίδι στο άγνωστο. Τότε υπάρχει δύναμη που η αγνότητά της είναι δημιουργία.

Κρισναμούρτι "Σημειώσεις" εκδ. καστανιώτη