Τρίτη 31 Ιανουαρίου 2012

Η αυτογνωσία


Ακροατής: Τί είναι η αυτογνωσία και πώς μπορούμε να την αποκτήσουμε;

Κρισναμούρτι: Βλέπετε τη νοοτροπία που υπάρχει πίσω απ' αυτή την ερώτηση; Δεν το λέω από έλλειψη σεβασμού προς το πρόσωπο που ρωτά: "Πώς μπορώ να την αποκτήσω; Πόσο κάνει να την αγοράσω; Τί είμαι υποχρεωμένος να κάνω; Τί θυσίες πρέπει να κάνω; Ποια πειθαρχία πρέπει ν' ακολουθήσω ή ποια πρακτική διαλογισμού πρέπει να εφαρμόσω για να την αποκτήσω;" Είναι μηχανικός,μέτριος,ο νους που λέει "Θα κάνω αυτό για να αποκτήσω εκείνο". Όλοι οι δήθεν θρησκευόμενοι με αυτόν τον τρόπο σκέφτονται αλλά δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου μ' αυτόν τον τρόπο.Δεν είναι κάτι που μπορείς να το εξαγοράσεις με προσπάθειες ή πρακτικές.Τον εαυτό τον γνωρίζεις παρακολουθώντας τονστις σχέσεις σου με τους άλλους,με τους φίλους σου,με τους συναδέλφους σου,με τους καθηγητές σου και με όλους τους ανθρώπους γύρω σου.Τον γνωρίζεις όταν παρατηρείς τους τρόπους και των άλλων,τις χειρονομίες τους,πώς ντύνονται,τον τρόπο που μιλάνε,την περιφρόνηση ή την κολακεία που σου δείχνουν και τη δική σου αντίδραση σ' αυτά.Τον εαυτό σου τον γνωρίζεις όταν παρατηρείς τα πάντα μέσα σου και γύρω σου και βλέπεις σ' αυτά εσένα σαν να βλέπεις το πρόσωπό σου στον καθρέφτη.Όταν κοιτάζεσαι στον καθρέφτη βλέπεις τον εαυτό σου όπως είναι,έτσι δεν είναι; Μπορεί να ήθελες να είχε διαφορετικό σχήμα το κεφάλι σου,με λίγο πιο πολλά μαλλιά,και το πρόσωπό σου να ήταν λιγότερο άσχημο αλλά το γεγονός είναι εκεί κι αντανακλάται καθαρά μπροστά σου στον καθρέφτη και δεν μπορείς να το παραβλέψεις και να πεις "Τί ωραίος που είμαι!".

Τώρα: αν μπορείς να κοιταχτείς στον καθρέφτη των σχέσεων,ακριβώς όπως κοιτάζεσαι σ' έναν κοινό καθρέφτη,τότε δεν σταματάς ποτέ να γνωρίζεις τον εαυτό σου.Είναι σαν να βουτάς σ' έναν ωκεανό που δεν έχει βυθό ούτε ακτή.Οι περισσότεροι από μας θέλουν να μπορέσουν να πουν "Γνώρισα τον εαυτό μου και είμαι ευτυχισμένος" αλλά δεν είναι καθόλου έτσι.Αν μπορείς να κοιτάς τον εαυτό σου χωρίς να καταδικάζεις ό,τι βλέπεις,χωρίς να τον επαινείς, χωρίς να τον συγκρίνεις με κάποιον άλλο,χωρίς να εύχεσαι να είχες πιο όμορφο πρόσωπο ή να ήσουν πιο ενάρετος,πιο έξυπνος ή πιο καλός.Αν μπορείς να παρατηρείς εκείνο που είσαι και να προχωράς με αυτό,τότε θα ανακαλύψεις ότι είναι δυνατό να πας ατέλειωτα μακριά.Τότε δεν υπάρχει τέλος σε αυτό το ταξίδι,και εδώ βρίσκονται το μυστήριο και η ομορφιά του.

Κρισναμούρτι "Η αίσθηση της ευτυχίας" εκδ.καστανιώτη μεταφρ.Ν.Πιλάβιος

Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2012

Η ευτυχισμένη γυναίκα

Μια φορά κι έναν καιρό,όταν στην ανθρωπότητα βασίλευε η κατανόηση και η χαρά,ζούσε μια ηλικιωμένη,ευγενική γυναίκα.
Κάποια μέρα βρέθηκε καθισμένη σ' ένα ναό,γεμάτο με εικόνες φτιαγμένες από ανθρώπινα χέρια.Πικρά δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια της καθώς κοιτούσε προς τους ουρανούς,αλλά δεν υπήρχε κανείς να την παρηγορήσει.Ώσπου,ύστερα από κάμποση ώρα,ένας φίλος του Θεού την πρόσεξε και τη ρώτησε για ποιο λόγο έκλαιγε.
"Ο Θεός πρέπει να μ' έχει ξεχάσει", είπε."Ο άνδρας μου είναι καλός κι ευγενικός.Τα παιδιά μου γερά και δυνατά.Το σπίτι το φροντίζουν για μας οι υπηρέτες μας.Όλα πάνε καλά για μένα και τους δικούς μου.Ο Θεός μας έχει ξεχάσει".
Ο φίλος του Θεού της απάντησε:"Ο Θεός δεν ξεχνάει ποτέ τα παιδιά του".
Όταν η ευγενική γυναίκα γύρισε στο σπίτι της,βρήκε το μεγάλο της γιο νεκρό.
Δεν έκλαψε στιγμή.
"Ο Θεός θυμήθηκε κι εμένα και τους δικούς μου",είπε.
Κρισναμούρτι "Παραβολές και ποιήματα" εκδ.Κέδρος

Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2012

Στη φυλακή


Μπορεί όλοι να νομίζουν ότι στη φυλακή δεν περνάς καλά.Όμως,για να το καταλάβεις πρέπει να το νιώσεις πραγματικά.Εγώ το ένιωσα και ήταν πολύ καλό.Μένεις σε ένα δικό σου μέρος με πρωινό,μεσημεριανό,βραδινό.Η ψυχή σου γαληνεύει και μέσα στην ηρεμία ξαναγεννιέσε.Νιώθεις τη δύναμη να έρχεται στο σώμα σου, το κέφι να επανέρχετε στην καρδιά σου και ξαφνικά είσαι χαρούμενος.Είναι απερήγραπτο το πως νιώθεις γιατί απλά το νιώθεις.
spirosp (σε χρόνο ενεστώτα)

υγ από dimitrisp(σε χρόνο ενεστώτα)
Έχω υποσχεθεί καιρό τώρα στον μικρότερο γιο μου,τον Σπύρο, οτι θα γίνει συγγραφέας σ' αυτό εδώ το μπλογκάκι.
Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη δική του ανάρτηση με το πρώτο κειμενάκι που έγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο.
Αφορμή για να γράψει αυτό το κείμενο ήταν ,όπως μου εξήγησε, ένας καυγάς που είχε για κάποιο θέμα με την μητέρα του.Είχε θυμώσει με τη μάνα του, τόσο πολύ που έμεινε για κάποιες ώρες στο δωμάτιό του μονάχος.
Στο γραπτό δεν διόρθωσα απολύτως τίποτα.Άλλωστε πώς να πειράξεις κάτι που γράφτηκε μέσα από την καρδιά ενός παιδιού!

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

Παραμύθι: ο μεγάλος τοξότης

Ο αυτοκράτορας της Ιαπωνίας τα πολύ παλιά χρόνια,επισκεπτόταν τις επαρχίες της χώρας του.Όταν έφτασε σε μια πόλη,παρατήρησε ένα στόχο και ένα βέλος που ήταν καρφωμένο στο κέντρο ακριβώς του στόχου.

Λίγο παρακάτω,στη διάρκεια πάντα της επίσκεψής του,παρατήρησε ένα άλλο βέλος που ήταν καρφωμένο σ' ένα στόχο.Κι αυτό το βέλος βρισκόταν στο κέντρο ακριβώς του στόχου.

Αυτό συνεχίστηκε.Ο αυτοκράτορας,όταν είδε για τέταρτη φορά ένα βέλος να είναι καρφωμένο στο κέντρο ακριβώς του στόχου,ζήτησε να γνωρίσει αυτόν τον εξαίρετο σκοπευτή.

"Όχι", του είπε ένας προεστός της πόλης,"δεν αξίζει τον κόπο,πρόκειται περί ηλιθίου".

"Περί ηλιθίου; Πώς γίνεται ένας ηλίθιος να μπορεί να στοχεύει με τέτοια θεική επιδεξιότητα;"

"Είναι απλό.Καρφώνει πρώτα το βέλος.Μετά απ' αυτό,ζωγραφίζει το στόχο γύρω από το βέλος".


Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012

νυν και αει


24 Σεπτεμβρίου 1973

Για να γίνει μια ριζική αλλαγή στο σημερινό πολιτισμό και στην κοινωνική δομή χρειάζεται καινούρια συνείδηση και μια εντελώς νέα ηθική.Κι αυτό είναι κάτι ολοφάνερο,φαίνεται ότι και οι αριστεροί και οι δεξιοί και οι ριζοσπάστες,το αγνοούν.Όλα τα δόγματα,όλες οι φόρμουλες,όλες οι ιδεολογίες,είναι μέρος της παλιάς συνείδησης.Είναι κατασκευάσματα της σκέψης που η δραστηριότητά της είναι ο τεμαχισμός-αριστερά,δεξιά,κέντρο.Αυτή η δραστηριότητα οδηγεί αναπόφευκτα στην αιματοχυσία της δεξιάς ή της αριστεράς ή στον ολοκληρωτισμό.Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει ολόγυρά μας.Βλέπει κανείς την αναγκαιότητα της κοινωνικής,οικονομικής και ηθικής αλλαγής, αλλά ανταποκρίνεται μέσα από την παλιά συνείδηση,όπου ο κύριος παράγοντας είναι η σκέψη.Το χάος, η σύγχυση και η δυστυχία όπου έχουν πέσει οι άνθρωποι,είναι πράγματα που βρίσκονται μέσα στα όρια της παλιάς συνείδησης και χωρίς βαθιά αλλαγή αλλαγή αυτής της συνείδησης, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα-πολιτική,οικονομική ή θρησκευτική-θα μας οδηγήσει στην αλληλοκαταστροφή και στην ερήμωση της γης.Αυτό είναι ολοφάνερο σε κάθε σώφρονα άνθρωπο.

Πρέπει να είναι κανείς φως του εαυτού του.Αυτό το φως είναι ο νόμος.Δεν υπάρχει άλλος νόμος.Όλοι οι άλλοι νόμοι κατασκευάζονται από τη σκέψη κι έτσι είναι αντιφατικοί και κομματιασμένοι.Να είναι κανείς το φως του εαυτού του σημαίνει να μην ακολουθεί το φως κάποιου άλλου,οσοδήποτε λογικό,ορθολογιστικό,ιστορικά δικαιωμένο ή πειστικό κι αν είναι.Δεν μπορείς να είσαι το φως του εαυτού σου αν βρίσκεσαι κάτω από τη σκοτεινή σκιά της αυθεντίας,του δόγματος,του συμπεράσματος.Η ηθική δε φτιάχνεται από τη σκέψη.Δεν είναι αποτέλεσμα πιέσεων του περιβάλλοντος.Δεν ανήκει στο χτες,στην παράδοση.Η ηθική είναι παιδί της αγάπης και η αγάπη δεν είναι επιθυμία και ευχαρίστηση.Η σεξουαλική απόλαυση ή η απόλαυση των αισθήσεων δεν είναι αγάπη.(...)

Ελευθερία σημαίνει να είναι κανείς φως του εαυτού του.Μόνο τότε δεν είναι αφηρημένη έννοια,ταχυδακτυλουργία της σκέψης.Η πραγματική ελευθερία είναι ελευθερία από την εξάρτηση.την προσκόλληση,από την επιθυμία για εμπειρίες.Ελευθερία από την ίδια δομή της σκέψης σημαίνει ότι είναι κανείς φως του εαυτού του.Κάθε δραστηριότητα γίνεται κάτω από αυτό το φως κι έτσι δεν είναι ποτέ αντιφατική.Αντίφαση υπάρχει μόνο όταν αυτός ο νόμος,το φως,είναι κάτι χωριστό από την πράξη,όταν αυτός που πράττει είναι χωρισμένος από τις πράξεις του.Τα ιδανικά,οι αρχές ,είναι η άγονη κίνηση της σκέψης και δεν είναι δυνατόν να συνυπάρχουν με αυτό το φως.Το ένα αναιρεί το άλλο.Αυτό το φως,αυτός ο νόμος,είναι τώρα κάτι χωριστό από σένα κι εκεί όπου υπάρχει ο παρατηρητής,αυτό το φως,αυτή η αγάπη δεν υπάρχει.Η δομή του παρατηρητή φτιάχνεται από τη σκέψη, η οποία δεν είναι ποτέ φρέσκια,ποτέ ελεύθερη.Δεν υπάρχει κανένα "πως",κανένα σύστημα,καμιά πρακτική.Υπάρχει μόνο το να βλέπεις,πράγμα που είναι και η πράξη.Πρέπει να δεις αλλά όχι με τα μάτια κάποιου άλλου.Αυτό το φως,αυτός ο νόμος,δεν είναι ούτε δικός σου ούτε κανενός άλλου.Υπάρχει μόνο φως.Αυτό είναι αγάπη.

Κρισναμούρτι "Το ημερολόγιο" εκδ.καστανιώτη μετφρ Ν.Πιλάβιος

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Η Γαλάτεια κατά του Νίκου Καζαντζάκη

Η σχεδόν άγνωστη, αν και δημόσια, αντιπαράθεση της Γαλάτειας Καζαντζάκη που φέρνουμε στο φως, θέτει υπό αμφισβήτηση τα φιλικά της αισθήματα απέναντί του. Κι όμως, η αδελφή της Ελλη Αλεξίου, ακόμη και το 1977 στη «Νέα Εστία», επέμενε: «Καμιά εχθρότητα δεν τους χώριζε ώς το τέλος της ζωής τους. Αλληλοεκτιμούνταν και αλληλοβλέπονταν...».

Η αντιπαράθεση εκείνη βέβαια ήταν πολιτική και την είχε προκαλέσει το διευκρινιστικό άρθρο του Νίκου Καζαντζάκη για το «πιστεύω» του με τίτλο «Ο φόβος και πείνα» στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 20 Ιουλίου 1936. Η Γαλάτεια τότε, δέκα χρόνια από τον χωρισμό τους, ήταν ήδη παντρεμένη με τον άσπονδο φίλο του, Μάρκο Αυγέρη, ο οποίος αργότερα υποστήριξε ότι μπορεί να κρίνει κανείς την «Οδύσεια» των 33.333 στίχων «χωρίς καθόλου να την έχει διαβάσει». Η οργισμένη της απάντηση φιλοξενήθηκε στις σελίδες της βραχύβιας «Ελευθέρας Γνώμης» στις 26 Ιουλίου 1936. Ο λόγος που δεν είχε εντοπισθεί οφείλεται στη διακοπή της έκδοσης του αριστερού εντύπου από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, λίγες μέρες μετά τη δημοσίευση.

Βρισκόμαστε σε μια περίοδο συγκεχυμένη, υπήρχαν αυταπάτες για τις επιδιώξεις του Χίτλερ και η στάση του Στάλιν φαινόταν επιφυλακτική. Οι σκέψεις του Καζαντζάκη μπορεί εκ των υστέρων να θεωρούνται κοντόφθαλμες, απωθητικές και αφελείς, αλλά τότε επιδέχονταν συζήτηση και έστω απόρριψη των βασικών τους σημείων. Το κείμενο όμως της Γ.Κ. ήταν μια ανοιχτή καταγγελία σε υψηλούς τόνους από την αρχή μέχρι το τέλος. Αποδοκιμάζονται οι θέσεις του «ερημίτη της Αίγινας», αλλά κατακρίνεται και η εγωκεντρική του προσωπικότητα με χαρακτηρισμούς που ξεπερνούν κάποτε τα όρια της ευπρέπειας. Προηγούνται μερικά αποσπάσματα του άρθρου του Καζαντζάκη που συνδέονται με την απάντηση της Γαλάτειας, την οποία στη συνέχεια παραθέτουμε:

ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

Ο φόβος και η πείνα


..............................................

Να σκέπτεσαι με αποχρώσεις θεωρείται θανάσιμο αμάρτημα κι από τις δυο παρατάξεις -δεξιά κι αριστερά- που αποτελούν τη συμπαγή, απλοϊκή και βελάζουσα μάζα του «σκεπτομένου όχλου». Το ναι ή το όχι είναι γι' αυτούς οι δυο μονάχα επιτρεπόμενες απαντήσεις. Το άσπρο ή το μαύρο. Ανάμεσα στα δυο αυτά ακρότατα όρια, που οφείλουν να τα κατέχουν μονάχα οι μαχόμενοι άνθρωποι της ενέργειας, δεν επιτρέπουν καμιά απόχρωση, μήτε συνθετική προσπάθεια στον σκεπτόμενο ανεξάρτητον άνθρωπο. Να κοιτάζεις με αθόλωτο μάτι -αθόλωτο κι από το μίσος κι από την αγάπη- τη σημερινή ελληνική ή παγκόσμια πραγματικότητα, να ομολογείς την αρετή και συνάμα και την ατιμία, το φως και το σκοτάδι που αποτελούν εδώ στη γη το κάθε ζωντανό, είτε άνθρωπος είναι είτε ιδέα -να είσαι, με μια λέξη, ελεύθερος, γίνεται ολοένα και περισσότερο δύσκολο όχι μονάχα στον τόπο μας παρά και σε όλο τον κόσμο.

..............................................

Από τα μεγάλα Εθνη σήμερα η Γερμανία, η Ιαπωνία, η Ιταλία πνίγονται στα σύνορά τους, δεν έχουν πού ν' απλωθούν, πεινούνε· η Γαλλία και η Αγγλία είναι παραχορτασμένες, μοιράστηκαν τον κόσμο και κοιτάζουν με φόβο τους ακτήμονες και πεινασμένους λαούς.

Πώς ένας αμερόληπτος νους, που δεν καταδέχεται να θολωθεί μήτε από αγάπη μήτε από μίσος μπορεί να αντικρίσει την ενέργεια των δύο τούτων ομάδων;

Πριν από λίγους μήνες οι «διανοούμενοί» μας περιέφεραν μιαν εξοργισμένη και ανώδυνη διαμαρτυρία εναντίον της Ιταλίας που χύθηκε να φάει την Αβησσυνία. Κάποιος με ρώτησε αν θα την υπέγραφα.

-Σίγουρα, του αποκρίθηκα, πονώ την Αβησσυνία που υπερασπίζεται την ελευθερία της, μα συνάμα αναγνωρίζω και το δικαίωμα που έχει η Ιταλία να ζήσει, να μην πνιγεί μέσα στα στενά σύνορα που δεν τη χωρούν. Ολοι οι λαοί που εδημιούργησαν τους μεγάλους πολιτισμούς, ακολούθησαν τα ίδια αδηφάγα, απάνθρωπα, σκοτεινά τους ένστικτα: στην πρώτη τους σωματική ανάπτυξη αδίκησαν, άρπαξαν, έφαγαν· κι άμα εστερέωσαν το σώμα τους κι έπαψε η πείνα, άρχισαν να δημιουργούν. Το ίδιο κάνει και σήμερα η Ιταλία, τους ίδιους ακολουθώντας απάνθρωπους νόμους. Το πνεύμα είναι το πιο σαρκοβόρο όρνεο.

..............................................

Εγώ χρόνια τώρα έχω συνδέσει τη μοίρα μου με την αριστερή παράταξη. Μα μάχομαι να τη διατηρήσω ακέραιη την κρίση μου και να κοιτάζω τους αντίπαλους με σεβασμό. Κι όχι μονάχα με σεβασμό· παρά και με μιαν παράνομην αλλόκοτην αγάπη. Στην αρχή δεν ένιωθα γιατί, τώρα νιώθω. Γιατί μαντεύω τώρα (κι ολοένα αυτό γίνεται πεποίθηση μέσα μου) πως είμαστε κρυφοί συνεργάτες και μαχόμαστε για τον ίδιο σκοπό. Ποιο σκοπό;

Να κουνηθεί λίγο η ψυχή του ανθρώπου, να μένει όσο μπορεί πιο άγρυπνη, να τρέμει λίγο από τον φόβο ή να χυμάει, άπληστη, γύρα της, σπρωγμένη από την Πείνα.

«Η Καθημερινή», 20/7/1936


επιστολή Γαλάτειας Καζαντζάκη
26-7-36

Φίλε κ. Διευθυντά,

Η «Ελευθέρα Γνώμη» προ ημερών εκριτικάρισε και εκαυτηρίασε μερικά φαινόμενα του εγωκεντρισμού της ελληνικής διανοήσεως, που κάνουν συχνά μερικούς λογοτέχνες, λακέδες του κεφαλαίου και της «αρχούσης τάξεως».

Στην «Καθημερινή» της περασμένης Δευτέρας δημοσιεύθηκε ένα άρθρο του Ν. Καζαντζάκη, που επιχειρεί να δικαιώσει κι εκείνος και να νομιμοποιήσει μ' έναν τρόπο τον φασισμό. Νομίζω πως δεν πρέπει να περάσει και το φαινόμενο αυτό ασχολίαστο. Είναι μια άλλη μορφή εγωκεντρισμού, που οδηγεί όμως στα ίδια αποτελέσματα. Στην αντίδραση και στην εξυπηρέτηση των ισχυρών εις βάρος των συμφερόντων του Λαού.

Σε ύφος κηρύγματος και με αμίμητη αυταρέσκεια και κομπορρημοσύνη, αρχίζει πρώτα-πρώτα να βάζει σύνορα μεταξύ του εαυτού του και των πολλών. Ο «σκεπτόμενος όχλος», η «βελάζουσα αυτή μάζα», όπως την ονομάζει, σαν πρωτόγονη και βάρβαρη που είναι, σκέπτεται χονδροειδώς «μ' ένα ναι ή μ' ένα όχι» ενώ εκείνος σκέπτεται «συνθετικά» και «με αποχρώσεις», δηλαδή σαν υπερπολιτισμένος και ραφινάτος. Τώρα αν παρακάτω βρίσκει πως «πολύ δίκαια» αυτή η βελάζουσα μάζα σκέπτεται και ότι μάλιστα σκέπτεται «πολύ γόνιμα», δεν έχει σημασία. Οι αντιφάσεις είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της σκέψεως του κ. Καζαντζάκη.

Λέει, λοιπόν, πως αν ήταν «άνθρωπος της ενέργειας», θα ήταν με την αριστερή παράταξη, γιατί προς τα εκεί τον σπρώχνει η... ιδιοσυγκρασία του!

Η ίδια όμως ιδιοσυγκρασία του αναγνωρίζει πιο κάτω ότι ο φασισμός και ο χιτλερισμός πηγάζουν από «βαθιές ψυχικές και οικονομικές ανάγκες των λαών» και πως «είναι φαινόμενα άξια του πιο μεγάλου σεβασμού», ο δε Μουσολίνι και ο Χίτλερ μέσα στο δράμα της ζωής «είναι δυο μεγάλοι πρωταθλητές, όπως ο Λένιν ή ο... Γκάντι!».

Για να δικαιώσει τον φασισμό ο... από ιδιοσυγκρασίας αριστερός, επιστρατεύει την παλιά βολική εξήγηση της ιστορίας με την πείνα και τον φόβο.

Ονομάζει λοιπόν τα φασιστικά έθνη, έθνη πεινασμένα και «προλεταριακά» που θέλουν να χορτάσουν! Και ξεχνά πως από την αρπαγή, την κτηνώδη βία, την κυνική περιφρόνηση της διεθνούς ηθικής, που εξασκούν αυτά τα έθνη, και τις κατακτήσεις που επιδιώκουν, οι μόνοι που έχουν να ωφεληθούν είναι βέβαια πάλι οι χορτάτοι κεφαλαιοκράται των λαών αυτών. Ο λαός ο προλετάριος τι θα βάλει στην τσέπη του από τον μαζεμένο πλούτο; Οι αγρότες, οι εργάτες, η μάζα, τι έχει να κερδίσει από τις κατακτήσεις αυτές; Σε τι θ' αλλάξει η τύχη τους;

Εν τω μεταξύ, αντί να αλλάξουν τύχη οι τάξεις αυτές, το εναντίον, υποδουλώθηκαν και εκμηδενίστηκαν τέλεια στο κεφάλαιο, στους πάντοτες χορτασμένους. Αλλά και σε τι άλλαξε η τύχη των προλεταρίων στα «χορτασμένα κράτη»; Κι εκεί αν είναι κάποιος χορτασμένος είναι πάλι το κεφάλαιο. Ετσι ο φασισμός και ο χιτλερισμός είναι μόνο υποδουλωτές των μαζών και μια εκδήλωση, όχι των πεινασμένων, αλλά των χορτάτων, του αφηνιασμένου κεφαλαίου.

Ο κ. Καζαντζάκης, καθώς βλέπετε, μπερδεύει και συσκοτίζει τα πάντα, γιατί δεν βρίσκεται «στον πρώτο βαθμό της μυήσεως», όπου το καλό και το κακό είναι αμείλικτοι εχθροί, αλλά στον δεύτερο, όπου «το κακό και το καλό συνεργάζονται», ή στον τρίτο βαθμό, όπου «το καλό και το κακό συνταυτίζονται», όπως λέει. Τι καλό, τι κακό; Το ίδιο κάνει. Επομένως, τι αριστερισμός, τι φασισμός. Κι αφού είναι το ίδιο, γιατί ο κ. Καζαντζάκης θέλει να 'ναι με τους αριστερούς;

Μπορεί περίφημα να είναι με όλα τα κόμματα. Αλλη αντίφαση με τον εαυτό του! Χαίρε λοιπόν οπισθοδρομική διανόηση, που βουλιάζεις ολοένα στη σύγχυση και το μηδέν. Γιατί τι θα πει «το καλό και το κακό είναι ένα»; 'Η ότι το καλό είναι κακό και το κακό καλό, πράγμα που είναι ολότελα παράλογο, ή ότι και τα δύο είναι μηδέν; Πάντα η βαθυστόχαστη αντιδραστική διανόηση για ν' αποφύγει τα ενοχλητικά ναι και όχι κατασταλάζει στο χάος και στο μηδέν, όταν δεν οδηγεί στη βαρβαρότητα και στην κτηνωδία.

Ο κ. Καζαντζάκης στο βάθος του, χωρίς να το καταλαβαίνει, δεν πιστεύει σε τίποτα. Πιστεύει μόνο στον εαυτό του! Είναι το κέντρο του παντός. Ολη η τακτική του είναι εγωκεντρική. Μόνο στα ατομικά του συμφέρονται βρίσκει η ζωή του τη δικαίωσή της. Αυτό το αναφέρομε γιατί είναι γενικό φαινόμενο στους αντιδραστικούς διανοουμένους.

Στον «ερημίτη της Αίγινας» η κατάσταση αυτή του πνευματικού και ηθικού μηδενισμού, επειδή εκφράζεται με εξαιρετικό ναρκισσισμό και φιλαρέσκεια, εκδηλώνεται γι' αυτό τον λόγο εναργέστερα. Ετσι, μέσα στην αυταρέσκειά του, βρίσκει πως η δράση για τα συμφέροντα της ανθρωπότητος π.χ. είναι πολύ βολική ασχολία και ένας εύκολος ηρωισμός. Μ' άλλα λόγια, το να πεθαίνει κανείς στις φυλακές και στις εξορίες είναι πολύ βολικό και εύκολο πράμα, εν αντιθέσει με τη δική του ηράκλεια πάλη γύρω από το «εναγώνιο εάν», όπως λέει.

Είναι άθλος ακατόρθωτος πραγματικά να μιλάει κανείς με «αποχρώσεις». Αλλά αυτές τις αποχρώσεις, που τις θεωρεί το αποκορύφωμα της σκέψεως καθώς φαίνεται, ο λαός τις συνόψισε θαυμάσια στο ανέκδοτο του Τούρκου Καδή. Ετσι κι εκείνος, όπως κι ο κ. Καζαντζάκης, έβρισκε πως όλοι έχουν δίκιο. Κι ο φονιάς κι ο σκοτωμένος, κι ο ίδιος που δεν ήξερε τι ν' αποφασίσει!

Η ληστρική επιχείρηση της Ιταλίας στην Αιθιοπία βρίσκει στη σκέψη του κ. Καζαντζάκη την καλύτερή της δικαίωση. Είναι, λέει, σύμφωνη με τα ανώτερα «συμφέροντα του πνεύματος»!! «Το πνεύμα είναι το πιο σαρκοβόρο όρνεο». «Ακολουθεί απάνθρωπους νόμους!»

Σύμφωνα μ' αυτή τη λογική, ο ληστής που σκοτώνει και γδύνει τους διαβάτες εξυπηρετεί τα ανώτερα συμφέροντα του πνεύματος. Το καλό και το κακό συνταυτίζονται, και εδώ σύμφωνα με τον τρίτο βαθμό της «μυήσεως».

Ο κ. Καζαντζάκης καυχιέται πως και η δική του σκέψη είναι απάνθρωπη! Δηλαδή δεν είναι πια ανθρώπινη, σαν της Ρόζας Λούξεμπουργκ π.χ. που ήταν γεμάτη τρυφερότητα για τα πάντα. Αλλά είναι υπεράνθρωπη ή θεία, δηλαδή ανήκει στη χώρα των Χιμαιρών.

Ο καθένας βλέπει απ' αυτά τι πελάγωμα παθαίνει ο διανοούμενος που ενδιαφέρεται προπαντός για την ησυχία του και το λογοτεχνικό του κηπάριο.

Εδιάλεξε το πιο δύσκολο κι αχάριστο έργο και «πληρώνει βαριά», όπως λέει, αυτή του την πνευματική διαύγεια, τη νηφαλιότητά του αυτή! Εν αντιθέσει με τους έξαλλους αριστερούς, που καλοπερνούνε στα μπουντρούμια και στα νησιά του θανάτου. Αυτός δεν ενδιαφέρεται για τη δράση, καθώς λέει. Και τι είναι τότε η «δημοσιολογημένη σκέψη» που με τόση καμποτινίστικη ικανότητα επιδεικνύει κάθε φορά που θα βρει ευκαιρία; Δεν είναι κι αυτή μια μορφή κοινωνικής δράσεως και μάλιστα όχι από τις κατώτερες;

Στη δράση αυτή ο κ. Καζαντζάκης προσφέρει μόνο τη σύγχυση και την αντίδραση, το κήρυγμα της αποχής και της αδιαφορίας για την πάλη του ανθρώπου ν' αλλάξει η ζωή σύμφωνα με τους ευγενικούς πόθους της καρδιάς του. Εχει δίκιο. Αυτός είναι ο ρόλος των πεινασμένων, κι αυτός θέλει προπαντός να εξασφαλίσει αδιατάρακτο τον ευδαιμονικό του ησυχασμό. Είμαστε βέβαιοι πως ο χαρακτηρισμός του ως ερημίτη της Αίγινας, από τους απλοϊκούς και τους δημοσιογράφους που κυνηγούν τις εντυπώσεις, θα τον εκολάκευσε και θα τον ηυχαρίστησε εξαιρετικά.

Οπωσδήποτε για μας που ανήκομε στη «βελάζουσα μάζα» δεν θα πάψει ποτέ να είναι ο κήρυκας παμπάλαιων αναμασημάτων, που τα χαρακτηρίζει ως σύνθεση πνευματική, ως ένα ανώτερο πνευματικό κοκτέιλ για τους «ραφινάτους και τους εστέτ». Για μας είναι πάντα ένα νεκροταφείο ιδεών. Για μας το πνεύμα του είναι γεμάτο από μούμιες κακά διατηρημένες.

Κάτω από τη μάσκα της δήθεν ανεξαρτησίας και ελευθερίας του κρύβει την πιο μεγάλη πνευματική στειρότητα, και μια τρομακτική ψυχική κενότητα. «Είναι ήσυχος, ασυνείδητος κι ευτυχής».

Η ζωή για τον κ. Καζαντζάκη είναι γεμάτη νεκρά και αφηρημένα σχήματα που καμιά πνοή αισθήματος δεν μπορεί να ζωντανέψει. Γι' αυτό είναι πέραν της αγάπης και του μίσους, όπως καυχιέται. Είναι πέραν του φασισμού και του κομμουνισμού (είναι μετακομμουνιστής). Είναι πέρα από τα ανθρώπινα (είναι απάνθρωπος), είναι έξω τόπου και χρόνου. Ανήκει κοντολογίς στη χώρα των παραμυθιών και των κολοκυθοκορφάδων!

Φιλικότατα,

ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Πηγή Ελευθεροτυπία - Απογευματινή Αδέσμευτη Εφημερίδα

Δευτέρα 2 Ιανουαρίου 2012

Με τα μάτια ενός ιστορητή

Έχω να μιλήσω σαν άνθρωπος του λόγου και οι αιτίες και οι λύσεις που μπορώ να διακρίνω έχουν να κάνουν με τα λόγια και την σχέση τους με τις πράξεις. Τέχνη μου η προφορική λογοτεχνία και αφήγηση, η αρχαία τέχνη του παραμυθά και του ραψωδού. Επιστήμη μου η παιδαγωγική.

Ξεκινώ σαν καλλιτέχνης: Σήμερα οι πλατείες και τα καφενεία έπρεπε να φιλοξενούν ιστορητές που θα διηγούνταν με τα αρχαία υλικά τα σύγχρονα χάλια και τον αγώνα και τις ελπίδες μας. Λαϊκή προφορική λογοτεχνία που θα βοηθούσε τον κόσμο:

1. να εκφράσει το συναίσθημα του (οργή, φόβος, αγωνία, ελπίδα;),
2. να βρει τα στραβά που ξεχνιούνται και θολώνουν σκόπιμα και
3. να προτείνει λύσεις μικρές και μεγάλες για να ζήσουμε εμείς καλά κι εσείς καλύτερα.

Θα είμαι προκλητικός όπως μου επιτρέπουν τα κόλπα της τέχνης μου (που τα κλέβουν οι τηλεεισαγγελείς) για να ακουστώ στο καφενείο.

Το λέω: Θαυμάζω τους Γερμανούς και νομίζω ότι έχουν την μοναδική λύση στο πρόβλημα μας. #*&**+? (αυτά είναι οι βρισιές και οι φωνές που ακούγονται στο καφενείο μόλις τα λέω αυτά. Καλά πάμε). Εξηγούμαι: Θαυμάζω όσους Γερμανούς καλλιτέχνες και διανοούμενους μετά από τόσα χρόνια μιλούν ακόμα για τον ναζισμό και σκαλίζουν την πληγή τους. Τους θαυμάζω που μελετούν ακόμα μέσα από την τέχνη τις 3 αδελφές: την ενοχή, την συνενοχή και την ανοχή. (Δεν θαυμάζω το κατεστημένο που αρνείται τις πολεμικές επανορθώσεις ασφαλώς). Θαυμάζω για παράδειγμα τον Μπ. Σλινκ που έγραψε το «Διαβάζοντας στην Χάνα» και αστυνομικά όπου παλιοί ναζιστές είναι σημερινοί μεγαλοβιομήχανοι. Τον θαυμάζω γιατί δεν καταγγέλλει απλά, δεν ψάχνει για καλούς και κακούς. Αναρωτιέται, αγαπά, πονά, αμφιβάλει. Ανοίγει δηλαδή κουβέντα με το παρελθόν του, με το έθνος του, με την ιστορία, με τον αναγνώστη του. Αναζητά την προσωπική και συλλογική ευθύνη.

Οι 3 αδελφές όπως βαραίνουν τους Γερμανούς βαραίνουν και μας. Ορισμένοι μάλιστα δειλοί Γερμανοί δεν ακολουθούν του γενναίους πατριώτες τους και βλέπουν χαιρέκακα τις 3 αδελφές μόνο στην δική μας πλάτη σήμερα.

Ενοχή. Συνενοχή. Ανοχή.

Ονειρεύομαι λοιπόν τους έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενους που δεν κατάφεραν (οι περισσότεροι) να μιλήσουν χωρίς φατριασμούς και φονταμενταλισμούς ούτε για την Κατοχή ούτε για τον Εμφύλιο ούτε για τα μετεμφυλιακά χρόνια και την Χούντα, να μιλήσουν σήμερα με θάρρος και χιούμορ και κέφι (χωρίς θάρρος το χιούμορ δεν είναι κεφάτο είναι κυνικό) για το πώς τα καταφέραμε να φτάσουμε ως εδώ.

Όχι εκτελούσαμε διαταγές. Κανένας δεν μας διέταξε.
Όχι δεν ξέραμε για τα στρατόπεδα εξόντωσης γιατί ήταν στην Πολωνία. Στο χωριό μας χτισθήκαν τα άχρηστα και αμαρτωλά, και τα στάδια χωρίς αθλητές και τα θέατρα χωρίς θεατές και τα ερευνητικά κέντρα χωρίς ερευνητές αλλά και οι βιλάρες με τις πισίνες όπου προσγειώνονταν ελικόπτερα με υπέρβαρους υπουργούς.

Θα έχει πολύ πλάκα. Αλλά να γελάμε και με μας όχι μόνο με τους άλλους.

Ονειρεύομαι λοιπόν μια άνθηση λαϊκού πολιτισμού με αυτό το θέμα. Παραμυθάδες καυστικούς να λένε ιστορίες για το πώς φτάσαμε ως εδώ και να πετάνε σπόντες πολιτικές και αυτοσαρκαστικές. Καραγκιοζοπαίκτες με Καραγκιόζη βρώμικο, έργα κουτσαβάκικα και ντόμπρα για το φέσι των Ολυμπιακών όχι με εξυγιασμένο Καραγκιόζη που όλα τα φταίει ο Πασάς κι ο Χατζιαβάτης. Ρεμπέτικα και λαϊκές μπαλάντες μόρτικες που δεν θα παριστάνουν ότι ζουν στην Νέα Υόρκη αλλά θα κλαίνε ονομαστικά λ.χ. για τον Αλ Καπόνε του Βοτανικού και του Ελαιώνα και τις γκόμενες του. Σινεμά φτηνό με την ψηφιακή να δείχνει όχι την πραγματικότητα αλλά τις ιστορίες που θα μας κάνουν να καταλάβουμε την πραγματικότητα.

Για να ξυπνήσει όμως ο λαϊκός πολιτισμός πρέπει να κλείσουμε την τηλεόραση, έναν από τους βασικούς λόγους που φτάσαμε ως εδώ. Δεν αστειεύομαι. Είμαστε οι Ευρωπαίοι πρωταθλητές στην τηλεθέαση κι ας μην έχουμε Μπερλουσκόνι πρωθυπουργό αλλά μπερλουσκονίσκους, έναν μάλιστα κι αρχηγό κόμματος και μέλος της κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας.

Με το που θα κλείσουμε την τηλεόραση αμέσως είμαι σίγουρος ότι το χρέος μας θα μειωθεί.
Και έπειτα θα αρχίσουμε να λέμε ιστορίες για να διακρίνουμε την αλήθεια από το παραμύθι και να μην πάμε να σβήσουμε την φωτιά με λάδι και με πυροσβέστες εθνικής σωτηρίας τους εμπρηστές.

Να τα πω και σαν επιστήμονας παιδαγωγός.

Με ξεχαρβαλωμένη παιδεία δεν θα βγούμε ποτέ από την τρύπα.
Δεν σεβόμαστε τον Δάσκαλο. Είμαστε έτσι κι αλλιώς έθνος αυτοδίδακτο –δεν χρωστάμε τίποτα σε κανένα ούτε στην γνώση και έτσι εισάγουμε μεγάλες ποσότητες φυκιών ως μεταξωτές κορδέλες.

Απαξιώσαμε τους Δασκάλους και τώρα θα τους διώξουμε να βάλουμε μηχανές και τεχνολογία. Τους βγάλαμε ξυπόλητους στα αγκάθια από πανεπιστήμια όπου διδάσκουν φακίρηδες (εκτός των αιωνίων φωτεινών εξαιρέσεων) την επιστήμη να πατάς τα αγκάθια και να λες είναι φυσικό και κάνει καλό, φακίρηδες που κληρονομήσαν την έδρα από το σόι τους, διορίσθηκαν από τα κόμματα ή προσφέροντας «εξυπηρετήσεις» και πήραν διδακτορικό ενώ ήδη δίδασκαν στο Πανεπιστήμιο (είναι δημοσιευμένες οι στατιστικές για τις συγγενικές σχέσεις των διδασκόντων).
Μοιράσαμε στους μεγαλοεκδότες ευρωπαϊκά λεφτά για απειράριθμα σχολικά βιβλία που δεν είναι δυνατόν να διαβαστούν και λυγάνε τις πλάτες των παιδιών μας που τα κουβαλούν. Φάγαμε τις επιδοτήσεις για την παιδεία χωρίς σχεδιασμό και στόχους. Σε σχολικές βιβλιοθήκες που δεν υποστηρίζουμε, σε άχρηστα όργανα που δεν ζητήθηκαν (πόσα μικροσκόπια πια να χρειάζεται ένα Λύκειο που πέφτουν οι σοβάδες;), σε επιμορφώσεις από τις ίδιες και τις ίδιες πανεπιστημιακές δυναστείες και κομματικές αυλές κ.λ.π.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την παιδεία;

1. Πρώτα αναστύλωση του κύρους του δασκάλου και πάταξη της κομματοκρατίας.

2. Αξιολόγηση διαρκής όλων σε όλα τα επίπεδα με επιστημονικά κριτήρια που δεν θα αλλάζουν κάθε χρόνο (η διεθνής βιβλιογραφία έχει εκατομμύρια σελίδων για τρόπους αξιολόγησης όχι μόνο των διδασκόμενων αλλά και των διδασκόντων).

3. Υπεράσπιση των ανθρωπιστικών επιστημών απέναντι στους Ταλιμπάν της θρησκείας της Τεχνολογίας και Οικονομίας (η οικονομία παρουσιάζεται τεχνηέντως ως φυσική επιστήμη η οποία μπορεί τάχα να έχει φυσικούς νόμους – σαν τον νεοφιλελευθερισμό Χα, Χα, Χα)

4. Καταπολέμηση της μεταμοντέρνας Υποκρισίας και του Φαρισαϊσμού. Μας ενοχλούν τα θρησκευτικά αλλά όχι η κατήχηση στα δόγματα της βιοτεχνολογίας και των μεταλλαγμένων από το βιβλίο Βιολογίας του Γυμνασίου ή η εισβολή της λατρευτικής πρακτικής του γκουγκλισμού στο πάνσοφο, παντοδύναμο internet ως η ανώτατη πηγή γνώσης όταν το παιδί δεν ξέρει να αναζητήσει την γνώση σε ένα βιβλίο ή σε μια δημόσια βιβλιοθήκη.

5. Επαναφορά του δημοκρατικού θεσμού των πρότυπων σχολείων, της μόνης ευκαιρίας που είχε ένα παιδί λαϊκής τάξης να εισαχθεί σε ένα σχολείο υψηλής ποιότητας μετά από εθελοντικές, σκληρές και αδιάβλητες εξετάσεις. Μόνο έτσι θα πάψει να είναι απόλυτα ταξική και άδικη η παιδεία στην Ελλάδα. Μόνο έτσι θα έχουμε την ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΑΛΕΝΤΩΝ που χρειαζόμαστε και θα πείσουμε και αυτούς τους χαρισματικούς αυριανούς επιστήμονες να μείνουν στην χώρα τους.

6. Αναβάθμιση της τεχνικής παιδείας με μαθητές και δασκάλους αφοσιωμένους στην μαστοριά τους και τον θαυμασμό της κοινωνίας, όπως είναι ακόμα σήμερα στην Γαλλία και σε άλλες χώρες οι «σύντροφοι των έργων/ καθήκοντος» compagnons du devoir, περήφανοι και περιζήτητοι απόγονοι των μεσαιωνικών συντεχνιών τεχνιτών

7. Τέλος να πω το πιο μακροχρόνιο και οραματικό γιατί και η επιστήμη έχει οράματα: Έλληνικό σχολείο πολλαπλής νοημοσύνης (multiple intelligence) με 1/3 του σχολικού χρόνου σε τάξεις –εργαστήρια όχι ανά ηλικία αλλά σύμφωνα με τις επιμέρους ικανότητες, 1/3 στο μουσείο –εργαστήρι και 1/3 στην κοινωνία. Ένα σχολείο ικανό να τρέξει γρήγορα με όσους τρέχουν και ικανό να περιμένει υπομονετικά όσους βραδυπορούν (ενώ σήμερα κόβει τα ποδάρια όσων πάνε να τρέξουν και πετάει έξω όσους βραδυπορούν για να βαδίζουμε όλοι με τον μακάριο ρυθμό του κομματόσκυλου).

Για μια τέτοια παιδεία είμαστε πολλοί αυτοί που θα σκιζόμασταν στην δουλειά. Τα παιδιά και οι νέοι που θα έβγαιναν από αυτά τα σχολεία και τα πανεπιστήμια θα κάναν την Ελλάδα να λάμψει.

ΠΗΓΗ Τι πρέπει να κάνουμε; Απαντά ο Στέλιος Πελασγός | TVXS - TV Χωρίς Σύνορα

Στέλιος Πελασγός Δρ.
Ιστορητής (επαγγελματίας παραμυθάς), παιδαγωγός, συγγραφέας
www.storytelling.gr

Αρχειοθήκη ιστολογίου